Το Υπουργείο Δικαιοσύνης θέτει σε δημόσια  διαβούλευση μέχρι τις 04 Απριλίου 2025 για προστασία   ατόμων που  συμμετέχουν στα κοινά για θέματα δημοσίου συμφέροντος, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων και πληροφοριοδοτών από αβάσιμες αγωγές ή  καταχρηστικές δικαστικές διαδικασίες. 

Ο νόμος που θα συζητηθεί στη Βουλή ενσωματώνει την Οδηγία 2024/1069/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η εν λόγω Οδηγία δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 11 Απριλίου 2024 και πρέπει να ενσωματωθεί στην εσωτερική έννομη τάξη μέχρι τις 7 Μαΐου 2026.

>>>>Διαβάστε επίσης: Στο «τελικό στάδιο» ερευνών για υπόθεση Θανάση Νικολάου οι Ποινικοί Ανακριτές<<<<

Η Οδηγία θέλει να εξαλείψει τα εμπόδια για την ορθή λειτουργία των αστικών διαδικασιών, παρέχοντας παράλληλα προστασία στα φυσικά και νομικά πρόσωπα που συμμετέχουν στα κοινά για θέματα δημοσίου συμφέροντος, συμπεριλαμβανομένων:

Δημοσιογράφων, εκδοτών, οργανώσεων μέσων ενημέρωσης, πληροφοριοδοτών και υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, ΜΚΟ, συνδικαλιστικών οργανώσεων, καλλιτεχνών,  ερευνητών και πανεπιστημιακών, κατά των δικαστικών διαδικασιών που κινήθηκαν εναντίον τους για να τους αποτρέψουν από τη συμμετοχή τους στα κοινά.

Σκοπός του προαναφερόμενου νομοσχεδίου είναι η παροχή δικονομικών εγγυήσεων που αποσκοπούν  στην αντιμετώπιση προδήλως αβάσιμων ή καταχρηστικών δικαστικών διαδικασιών σε αστικές υποθέσεις περιλαμβανομένων των υποθέσεων με διασυνοριακές επιπτώσεις. 

Οι διαδικασίες αυτές στρέφονται τόσο κατά φυσικών όσων και κατά νομικών προσώπων λόγω της συμμετοχής τους σε δραστηριότητες δημοσίου ενδιαφέροντος, με ιδιαίτερη έμφαση στις υποθέσεις που αφορούν δημοσιογράφους και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Το νομοσχέδιο ρυθμίζει  τα  δικονομικά μέτρα, όπως η παροχή εγγύησης, η πρόωρη απόρριψη προδήλως αβάσιμων αγωγών και η νομική προστασία ενάντια σε καταχρηστικές δικαστικές διαδικασίες (άρθρο 6).

• Προβλέπει  την  ταχεία εξέταση των αιτήσεων για πρόωρη απόρριψη προδήλως αβάσιμων αγωγών, λαμβάνοντας υπόψη τις περιστάσεις της υπόθεσης καθώς και του δικαιώματος αποτελεσματικής θεραπείας και αμερόληπτου δικαστηρίου.
• Καθορίζεται η δυνατότητα  του εναγόμενού να υποβάλει αίτημα για μέσα έννομης προστασίας, παρά τις οποιεσδήποτε μεταγενέστερες τροποποιήσεις των δικογράφων (άρθρο 8).
• Αναφέρεται ρητά η δυνατότητα συμμετοχής σε δίκη είτε ως μαρτύρων, είτε άλλως πως, εκπροσώπους Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων που έχουν έννομο συμφέρον να προασπίζονται τα δικαιώματα του εναγομένου.
• Προβλέπεται η δυνατότητα του δικαστηρίου να διατάξει τον ενάγοντα να καταθέσει ως εγγύηση χρηματικό ποσό για τα δικαστικά έξοδα στα οποία εκτιμάται ότι θα υποβληθεί ο εναγόμενος, εάν διαπιστώσει ότι υπάρχουν ενδείξεις  κατάχρησης της δικαστικής διαδικασίας.
• .Απόρριψη σε πρώιμο στάδιο προδήλως αβάσιμων αγωγών.
• Προβλέπεται η δυνατότητα του δικαστηρίου να απορρίπτει, αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν αίτησης, αγωγές προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού ως προδήλως αβάσιμες σε πρώιμο στάδιο της δικαστικής διαδικασίας 
• Εισάγεται ειδικός κανόνας  για το βάρος απόδειξης, με τον ενάγοντα να αποδεικνύει ότι η αγωγή του δεν είναι προδήλως αβάσιμη και προβλέπεται ότι οι αποφάσεις για πρόωρη απόρριψη υπόκεινται σε έφεση.
• Μέσα Έννομης Προστασίας έναντι καταχρηστικών δικαστικών διαδικασιών προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού
• Προβλέπεται η δυνατότητα του Δικαστηρίου να διατάξει τον ενάγοντα να καταβάλει τα δικαστικά έξοδα στον εναγόμενο, στην περίπτωση που έχει κινήσει καταχρηστική δικαστική διαδικασία.
• Καθορίζεται  η δυνατότητα του δικαστηρίου να επιβάλλει άλλα εξίσου αποτελεσματικά μέτρα, όπως την καταβολή αποζημίωσης  από τον ενάγοντα, εφόσον αυτή περιλαμβάνεται στην ανταπαίτηση του εναγόμενού.

Προστασία έναντι δικαστικών αποφάσεων που εκδίδονται σε τρίτες χώρες

• Οι δύο διατάξεις που περιέχονται σε αυτό το κεφάλαιο παρέχουν τα νομικά μέσα προστασίας σε καταχρηστικές δικαστικές διαδικασίες προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού που εξετάζονται σε δικαστήρια τρίτων χωρών. 
• Το Δικαστήριο δύναται να αρνηθεί την αναγνώριση απόφασης που προέρχεται από τρίτη εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης χώρα, έναντι προσώπου που έχει την κατοικία του εντός της Δημοκρατίας, εάν η δικαστική διαδικασία κριθεί προδήλως αβάσιμη ή καταχρηστική σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο. Το πρόσωπο αυτό μπορεί να αξιώσει αποζημίωση για τη ζημιά και τα έξοδα που υπέστη ενώπιον του δικαστηρίου της τρίτης χώρας.

Η Οδηγία διευρύνει τον ορισμό των θεμάτων δημοσίου συμφέροντος, συμπεριλαμβάνοντας θέματα όπως:

• Τα  θεμελιώδη δικαιώματα, τη δημόσια υγεία, την ασφάλεια, το περιβάλλον ή το κλίμα,
• Δραστηριότητες φυσικού ή νομικού προσώπου που είναι δημόσιο πρόσωπο του δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα,
• Θέματα υπό εξέταση από νομοθετικό, εκτελεστικό ή δικαστικό όργανο ή οποιαδήποτε άλλη επίσημη διαδικασία
• Ισχυρισμούς για διαφθορά, απάτη ή για οποιοδήποτε άλλο ποινικό αδίκημα ή για διοικητικές παραβάσεις σε σχέση με τα θέματα αυτά,
• Δραστηριότητες που αποσκοπούν στην προστασία των αξιών συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των δημοκρατικών διαδικασιών από αθέμιτες παρεμβάσεις, ιδίως με την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης.

Γιώργος Μιχαηλίδης