Μετά το πετυχημένο πρώτο βήμα, το βλέμμα επικεντρώνεται πλέον στη νέα Σύνοδο του Ιουλίου για το Κυπριακό στη Γενεύη.

Εκεί πλέον στόχος είναι να ενεργοποιηθεί η διαδικασία στην ουσία του Κυπριακού, η οποία για την Ελληνοκυπριακή πλευρά έχει όνομα: Επίτευξη λύσης με αποκεντρωμένη ομοσπονδία…

Γράφει ο Λοίζος Αντωνίου

Η ξεχασμένη Αποκεντρωμένη Ομοσπονδία, θα βρεθεί ξανά στο τραπέζι εάν όλα πάνε κατ΄ ευχήν στην επόμενη φάση και ενεργοποιηθεί η διαδικασία διαπραγματεύσεων.

Για τη διαμόρφωση της πρότασης που θα οδηγήσει στην Αποκεντρωμένη Ομοσπονδία έχει προηγηθεί πολλή δουλειά, υπάρχει σημαντικό κεκτημένο και μέχρι πριν την στροφή που επέβαλε η Τουρκία και ο Τατάρ επρόκειτο για πρόταση με την οποία συμφώνησε και η τουρκοκυπριακή πλευρά, δια του κ. Μουσταφά Ακιντζί.

Ο σπόρος της Αποκεντρωμένης Ομοσπονδίας, ευρισκόταν ήδη στην Κοινή Διακήρυξη της 14 Φεβρουαρίου 2014 όπου ρητώς είχε καταγραφεί πως οι συνιστώσες πολιτείες, θα ασκούν πλήρως τις εξουσίες τους χωρίς παρέμβαση ή επιβολή από την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση (αρχή non encroachment).

Προκύπτει σαφέστατα πως δεν θα υπάρχουν συντρέχουσες αρμοδιότητες μεταξύ των δύο πολιτειών ή μεταξύ πολιτειών και ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Εκεί δε που δυνατόν να προκύψει διαφωνία ή αμφισβήτηση, το μόνο αρμόδιο όργανο για να αποφασίσει τελεσίδικα θα είναι το Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο.  

Το κεκτημένο της αποκεντρωμένης…

Η θέση της Ελληνικής Κυπριακής πλευράς, συνοψίζεται στη φράση ούτε ισχυρή, ούτε αδύναμη, ούτε ασφυκτική, ούτε χαλαρή κεντρική κυβέρνηση, αλλά αποτελεσματική!

Η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση πρέπει να έχει όλες τις αρμοδιότητες που είναι σύμφυτες με την ύπαρξη και αποτελεσματική λειτουργία ενός μόνο κράτους, με μία κυριαρχία, μία ιθαγένεια και μία διεθνή προσωπικότητα.

Κατά τα δύο χρόνια της διαπραγμάτευσης που οδήγησαν στο Κραν Μοντανά, σειρά στοιχείων που συμφωνήθηκαν ή ευρίσκονται κοντά σε συμφωνία, μπορούν να στηρίξουν προς όφελος και των δύο κοινοτήτων το εγχείρημα της αποκεντρωμένης ομοσπονδίας.

Πιο συγκεκριμένα:

· Υπάρχει συμφωνία για 22 από τις 24 αρμοδιότητες που τέθηκαν στον σχετικό κατάλογο

· Υπάρχει συμφωνία για τα βασικά στοιχεία των ομοσπονδιακών πτυχών διαφόρων θεμάτων. Πχ. Οι ευρωπαικές και διεθνείς υποχρεώσεις θα είναι ευθύνη του κράτους.

· Το κατάλοιπο εξουσίας, αποδίδεται στις συνιστώσες πολιτείες.

Υπό το πρίσμα αυτό, γινόταν η διαπραγμάτευση καθ΄όλη τη διάρκεια των δύο χρόνων.

Απέμεινε βεβαίως αρκετή δουλειά που αφορά περισσότερο τη συγκεκριμενοποίηση αρμοδιοτήτων, τον ορισμό του ακριβούς περιεχομένου δηλαδή.

Κι επειδή το ένα πρόβλημα οδηγούσε στο άλλο, προέκυψε και η ανάγκη απλούστευσης διαδικασιών που φόρτωναν τη λύση με πολύπλοκες διαδικασίες.

Η αποκέντρωση οδηγούσε ακριβώς σε αυτό το σημείο. Στην αποφόρτιση αρμοδιοτήτων μέσω της αποκέντρωσης της λήψης αποφάσεων, λειτουργώντας με την αρχή της Επικουρικότητας η οποία αποτελεί βασική αρχή λειτουργίας που επιβάλλει η Συνθήκη της Λισσαβόνας και η Ευρωπαική Ένωση.  

Η πρόταση στο τραπέζι…

Με λίγα λόγια εάν και όταν τεθεί η Αποκεντρωμένη στο τραπέζι, αυτό που θα επιχειρηθεί είναι να αναθεωρηθεί το πλαίσιο της δημόσιας διοίκησης και εξουσίας με τρόπο που θα οδηγεί σε ένα πραγματικά λειτουργικό κράτος.

Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η πρόταση όχι μόνο να μην αναιρεί αλλά να στηρίζει το πλαίσιο των έξι σημείων του Γκουτέρες στο Κραν Μοντανά, προκειμένου να μην επιτραπεί στην τουρκική πλευρά να το υπονομεύσει.

Είναι κρίσιμο το γεγονός ότι η αποκεντρωμένη δίνει απαντήσεις στο αίτημα της τουρκικής πλευράς για αποτελεσματική συμμετοχή στη διακυβέρνηση, ενώ ικανοποιεί και το αίτημα της ελληνικής πλευράς για αποτελεσματική διακυβέρνηση.

Στις ασκήσεις επί χάρτου που έγιναν κατά το παρελθόν, έχει διαπιστωθεί πως το πεδίο εφαρμογής της Αποκεντρωμένης είναι ιδιαίτερα ευρύ:

• Κάλλιστα θα μπορούσαν να μεταφερθούν στις συνιστώσες πολιτείες αριθμός αρμοδιοτήτων από τον υφιστάμενο κατάλογο. Κάποιες εξ ολοκλήρου και άλλες ενδεχομένως εν μέρει όπως άλλωστε είναι κοινή τακτική σε ομοσπονδιακά συστήματα. (Έχει ιδιαίτερα μελετηθεί το Αυστριακό και Γερμανικό σύστημα).
• Θα μπορούσε να συμπεριληφθεί επίσης η διαχείριση και διαμοιρασμός κονδυλίων της ΕΕ για έργα τοπικού ενδιαφέροντος, αρχαιότητες κ.λπ.
• · Επειδή έχει διαπιστωθεί ότι η κατάλογος των αρμοδιοτήτων επί του οποίου γινόταν διαπραγμάτευση ήταν εξαντλητικός, θα μπορούσαν επίσης κάποιες αρμοδιότητες, απλώς να συγχωνευθούν με άλλες ή απλώς να διαγραφούν.
• Υπάρχει σύγκλιση για γραφεία εφόρου εταιρειών και στις 2 συνιστώσες πολιτείες (εφ όσον συμφωνηθεί η ο σχετικός ομοσπονδιακός νόμος). Το παράδειγμα αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πρότυπο για πολλά άλλα ζητήματα. Πχ αρχαιότητες, συντήρηση υποδομών, λιμάνια παράκτιες δραστηριότητες, συμβούλια ραδιοτηλεόρασης κ.λπ.

Ας λάβουμε υπόψη ότι πολλές από αυτές τις υπηρεσίες αν όχι όλες… υπάρχουν και λειτουργούν αποτελεσματικά τόσο στην κατεχόμενη όσο και στην ελεύθερη Κύπρο.  

Τα πλεονεκτήματα…

Τα όσα προαναφέραμε περιγράφουν πολύ περιληπτικά και σε αδρές γραμμές την ιδέα της Αποκεντρωμένης Ομοσπονδίας.

Ο στόχος είναι να περιοριστούν στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, οι τομείς στους οποίους θα μπορούσαν να δημιουργηθούν προστριβές.

Δίνει απαντήσεις και ικανοποιεί την θεμιτή τουρκική θέση για αποτελεσματική συμμετοχή υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα επιμένουν στην υπονομευτική θέση για μία θετική ψήφο για όλες τις αποφάσεις και σε όλα τα επίπεδα.

Σε αυτή τη συγκυρία η ανάδειξη της Αποκεντρωμένης φαίνεται εκτός χρόνου. Ωστόσο είναι κρίσιμο να αναδειχθεί καθότι αναδεικνύει για την τουρκική κυπριακή κοινότητα τα πλεονεκτήματα που θα απολαύουν με τη λύση ως μία αυτοδιοικούμενη ευημερούσα κοινότητα μέλος της ΕΕ…