Ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, θα βρεθεί την Παρασκευή στην Ουάσινγκτον προκειμένου να συναντηθεί με τον Αμερικανό ομόλογό του, Ντόναλντ Τραμπ και να υπογράψει την περιβόητη πλέον συμφωνία για τις σπάνιες γαίες της Ουκρανίας.

Το Κίεβο αντιμετώπισε όλο το προηγούμενο διάστημα αυξανόμενες πιέσεις από την Ουάσινγκτον να υπογράψει τη συμφωνία, με αποκορύφωμα τις άνευ προηγουμένου επιθέσεις του Τραμπ στον Ζελένσκι, όταν και τον χαρακτήρισε «μέτριο κωμικό» και «δικτάτορα δίχως εκλογές».

Τι είναι οι σπάνιες γαίες;

Οι σπάνιες γαίες είναι ένα υποσύνολο 17 ορυκτών που είναι απαραίτητα για τα κινητά τηλέφωνα, τα ηλεκτρικά οχήματα, τα συστήματα καθοδήγησης πυραύλων και άλλες ηλεκτρονικές, βιομηχανικές και ενεργειακές εφαρμογές.

Παρά τον τίτλο αυτό, οι σπάνιες γαίες δεν είναι και πολύ... σπάνιες αλλά η εξόρυξη και η αξιοποίησή τους είναι δύσκολη και περιβαλλοντικά επιβαρυντική, πράγμα που σημαίνει ότι η παραγωγή συγκεντρώνεται σε πολύ λίγα μέρη, κυρίως στην Κίνα.

Στην πραγματικότητα, ορισμένες σπάνιες γαίες εντοπίζονται συχνότερα ακόμα και από τον μόλυβδο. Παρ' όλα αυτά, οι σπάνιες γαίες είναι διασκορπισμένες σε μικρές ποσότητες στον φλοιό της Γης και συνήθως αναμειγνύονται μεταξύ τους ή με άλλα ορυκτά. Για αυτόν τον λόγο, τα μεγαλύτερα κοιτάσματα είναι δύσκολο να εντοπιστούν και η εξόρυξή τους είναι ιδιαίτερα δαπανηρή.

Η επεξεργασία τους συχνά περιλαμβάνει τη χρήση διαλυτών, οι οποίοι μπορούν να δημιουργήσουν τοξικά απόβλητα που μολύνουν το έδαφος, το νερό και την ατμόσφαιρα. Τα τελευταία χρόνια, έχουν αναπτυχθεί πιο φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες, αλλά δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί ευρέως.

Η λίστα περιλαμβάνει το ευρώπιο, που χρησιμοποιείται στις ράβδους ελέγχου των πυρηνικών σταθμών, το δυσπρόσιο, το γανδολίνιο και το πρασεοδύμιο, που χρησιμοποιούνται στους μαγνήτες των κινητών τηλεφώνων και το γαδολίνιο, το όλμιο και το ύττερβιο, που χρησιμοποιούνται μεταξύ άλλων στα λέιζερ.

Η Κίνα αντιπροσωπεύει περίπου το 60% της παγκόσμιας παραγωγής σπάνιων γαιών και το 90% της παραγωγής επεξεργασμένων και μόνιμων μαγνητών. Οι μαγνήτες αυτοί, γνωστοί και ως μαγνήτες νεοδυμίου, δίνουν τη δυνατότητα στις ανεμογεννήτριες να παράγουν ενέργεια και στις μηχανές των αυτοκινήτων να τα ηλεκτροκινούν.

Τα κοιτάσματα της Ουκρανίας

Η Ουκρανία διαθέτει κοιτάσματα 22 από τα 34 κρίσιμα ορυκτά που έχει προσδιορίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με στοιχεία που επικαλείται το Reuters. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται σπάνιες γαίες όπως το λανθάνιο, το δημήτριο, το νεοδύμιο, το έρβιο και το ύττριο, οι οποίες είναι ζωτικής σημασίας για προηγμένες τεχνολογικές εφαρμογές.

Τα κοιτάσματα σπάνιων γαιών και λοιπών πολύτιμων ορυκτών είναι διάσπαρτα σε διάφορες περιοχές της Ουκρανίας. Σύμφωνα με γεωλογικές έρευνες, η χώρα διαθέτει «σημαντικά κοιτάσματα σε 117 από τα 120 πιο χρησιμοποιούμενα βιομηχανικά ορυκτά» σε πάνω από 8.700 τοποθεσίες.

Κεντρική και Δυτική Ουκρανία: Σε αυτές τις περιοχές εντοπίζονται μεγάλα αποθέματα, ιδίως γραφίτη και κάποια από τα κοιτάσματα σπανίων γαιών. Για παράδειγμα, η Ουκρανία κατέχει περίπου 20% των παγκόσμιων εκτιμώμενων αποθεμάτων γραφίτη, με τα κύρια κοιτάσματα γραφίτη να βρίσκονται στο κεντρικό και δυτικό τμήμα της χώρας. Επίσης, στην κεντρική Ουκρανία (περιοχή Κιροβοχράντ) έχει εντοπιστεί μεγάλο κοίτασμα λιθίου (πετάλίτης).

Ανατολική και Νοτιοανατολική Ουκρανία: Πολλά από τα πιο πολύτιμα κοιτάσματα βρίσκονται σε ανατολικές επαρχίες, οι οποίες όμως έχουν πληγεί από τον πόλεμο. Στις περιοχές του Ντονέτσκ, Λουγκάνσκ και Ζαπορίζια βρίσκονται μεγάλες συγκεντρώσεις λιθίου, τιτανίου και πιθανώς σπάνιων γαιών. Για παράδειγμα, κοιτάσματα λιθίου (συνολικά περίπου 500.000 τόνοι) έχουν εντοπιστεί στην Κρούτα Μπάλκα κοντά στη Μαριούπολη/Μπερντιάνσκ στη νοτιοανατολική ακτή, καθώς και στην περιοχή Σιεβερσκ (Shevchenkivskyi) στο Ντονέτσκ. Τα συγκεκριμένα σημεία βρέθηκαν υπό ρωσική κατοχή ή στο μέτωπο των συγκρούσεων το 2022-2023, γεγονός που τα καθιστά απρόσιτα. Μόνο δύο γνωστά κοιτάσματα λιθίου (π.χ. το Λιουντιάνε/“Livadne”) παραμένουν υπό ουκρανικό έλεγχο.

Άλλες περιοχές: Σημαντικό ορυκτό δυναμικό υπάρχει και σε περιοχές όπως η επαρχία Δνιπροπετρόφσκ, που συνορεύει με τα κατεχόμενα του Ντονέτσκ και Ζαπορίζια. Μόνο η συγκεκριμένη περιφέρεια εκτιμάται ότι έχει αποθέματα αξίας £2,8 τρισεκατομμυρίων σε ορυκτά. Ωστόσο, η εγγύτητά της στα μέτωπα καθιστά επισφαλή οποιαδήποτε εξορυκτική δραστηριότητα εκεί προς το παρόν. Επιπλέον, η Κριμαία (παράνομα προσαρτημένη από το 2014) διαθέτει σημαντικό υπόγειο πλούτο αξίας δεκάδων ή και εκατοντάδων δισεκατομμυρίων λιρών.

Ο ίδιος ο Πούτιν παρουσιάστηκε, πάντως, ανοιχτός στην προοπτική σύναψης συμφωνιών προσέλκυσης αμερικανικών επενδύσεων και ανάπτυξης κοινών αμερικανορωσικών πρότζεκτ στην ανατολική Ουκρανία. Προσπάθησε δηλαδή να εκμαιεύσει μία αντίστοιχη συμφωνία και ο ίδιος από τον Ντόναλντ Τραμπ, βάζοντας φυσικά στο κάδρο και την εκμετάλλευση από ουκρανικά εδάφη που κατέχει η Ρωσία.

Όπως αναφέρει ο Guardian, οι σπάνιες γαίες ανήκουν σε μια κατηγορία 17 κρίσιμων ορυκτών που είναι απαραίτητα για τη βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας. Χρησιμοποιούνται στην κατασκευή κινητών τηλεφώνων, ηλεκτρικών οχημάτων, συστημάτων καθοδήγησης πυραύλων και άλλων ηλεκτρονικών και βιομηχανικών εφαρμογών. Παρότι τα στοιχεία αυτά δεν είναι εξαιρετικά σπάνια, η εξόρυξη και η επεξεργασία τους είναι ιδιαίτερα δύσκολη και επιβαρυντική για το περιβάλλον.

Πηγή: Proto Thema gr