Τις διαδικασίες για αναζήτηση και επιλογή της κυπριακής πόλης που θα έχει την τιμή να αποτελέσει την Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2030 ξεκίνησε πρόσφατα το Υφυπουργείο Πολιτισμού. 

Η  Υφυπουργός Πολιτισμού Βασιλικη Κασσιανίδου, προκήρυξε τον σχετικό διαγωνισμό ανακοινώνοντας τα διαδικαστικα και άλλες χρήσιμες πληροφορίες για τις ενδιαφερόμενες πόλεις. 

Το Υφυπουργείο Πολιτισμού, ως η αρμόδια διαχειριστική αρχή, θα έχει την ευθύνη της διεξαγωγής του διαγωνισμού για την επιλογή της πόλης της Κύπρου, η οποία θα λάβει τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης για το έτος 2030. Όλη η διαδικασία διοργανώνεται σε στενή συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η δράση, όπως σημείωσε τη Δευτέρα η Υφ. Πολιτισμού, έχει ως στόχο να αναδείξει τον πλούτο και την ποικιλομορφία, καθώς και τις κοινές πολιτιστικές πτυχές των ευρωπαϊκών χωρών, με σκοπό να συμβάλει στην προσέγγιση των λαών της Ευρώπης και στη βελτίωση της αμοιβαίας κατανόησης.

Ο τίτλος της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης θα απονεμηθεί το 2030 σε μία πόλη της Κύπρου, σε μία πόλη του Βελγίου και σε μία πόλη Τρίτης χώρας (υποψήφιας χώρας ή δυνητικά υποψήφιας για ένταξη στην ΕΕ).

Θυμίζουμε ότι η  Κύπρος φιλοξένησε για πρώτη φορά τον θεσμό το 2017, με την Πάφο να είναι η πρώτη πόλη της Κύπρου που είχε λάβει το χρίσμα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης.

Η Διαχειριστική Αρχή, θα προβεί σε περαιτέρω πληροφόρηση προς τις πόλεις που ενδιαφέρονται για τον τίτλο, στο πλαίσιο Ενημερωτικής Ημερίδας που θα διοργανωθεί στις 29 Ιανουαρίου 2024. 

Η μεγάλη μάχη των πέντε 

Μέχρι τώρα, επισημοποιησαν το ενδιαφέρον τους και την πρόθεση τους να υποβάλουν αίτηση πέντε πόλεις της Κύπρου. Πρόκειται την πρωτεύουσα Λευκωσία, τη Λεμεσό, τη Λάρνακα, την Αγία Νάπα αλλά και τον Ύψωνα, ο οποίος θα υποβάλει αίτηση ως Δήμος Δυτικής Λεμεσού (Κουρίου) στον οποίο θα μετονομαστεί με την εφαρμογή της Μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης τον Ιούλιο του 2024. 

Ο ανταγωνισμός θα είναι πολύ μεγάλος. Κάθε Δήμος διαθέτει και προβάλλει τα δικά του δυνατά χαρτιά στην προσπάθεια για να πάρει το χρίσμα. 

Όπως ανακοίνωσε η Υφυπουργός Πολιτισμού, κάθε αίτηση πρέπει να βασίζεται σε ένα πολιτιστικό πρόγραμμα με ισχυρή ευρωπαϊκή διάσταση. Το πολιτιστικό πρόγραμμα πρέπει να καλύπτει το έτος του τίτλου της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης και να δημιουργείται ειδικά για τον τίτλο.

Το πρόγραμμά τους πρέπει να έχει διαρκή αντίκτυπο και να συμβάλλει στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της πόλης. Επιπλέον, οι πόλεις πρέπει να αποδείξουν ότι έχουν την υποστήριξη των τοπικών αρχών και την ικανότητα να υλοποιήσουν το πρόγραμμα.

Τα διαδικαστικά

Σε δύο φάσεις ο διαγωνισμός 

Η διαδικασία για την επιλογή της πόλης θα περιλαμβάνει δύο φάσεις: τη φάση προεπιλογής και τη φάση επιλογής. 

Η φάση προεπιλογής που ξεκίνησε από την Δευτερα 18/12, θα ολοκληρωθεί σε ένα χρόνο, στις 13 Δεκεμβρίου 2024 με την υποβολή των προτάσεων/αιτήσεων από τις πόλεις. 

Οι φάκελοι των υποψήφιων πόλεων θα εξεταστούν από την δωδεκαμελή ευρωπαϊκή επιτροπή εμπειρογνωμόνων η οποία διορίζεται από τους θεσμούς της ΕΕ. Η Επιτροπή θα κρίνει και θα αποφασίσει ποιες πόλεις θα προχωρήσουν στην Β’ και τελική φάση επιλογής η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί στα τέλη του 2025, οπότε και θα είναι γνωστό ποιος θα είναι ο κάτοχος του τίτλου για το έτος 2030.

Οι πόλεις που θα περάσουν από την Α’ φάση, θα αξιολογηθούν εκ νέου από την αρμόδια επιτροπή στην τελική φάση επιλογής. Ακολούθως η Επιτροπή θα ανακοινώσει και την πόλη που θα πάρει τον τίτλο τόσο για την Κύπρο όσο και για το Βέλγιο. Ο διαγωνισμός διεξάγεται σε εθνική βάση. Δηλαδή οι πόλεις της Κύπρου συναγωνίζονται μεταξύ τους. 

Πάμε πιο κάτω να δούμε λίγα στοιχεία για κάθε πόλη που ήδη κοινοποίησε το ενδιαφέρον της και την πρόθεση της για να υποβάλει φάκελο υποψηφιότητας. 

Λευκωσία

Η πρωτεύουσα Λευκωσία διεκδικεί ξανά τον τίτλο αφού ήταν η ανθυποψήφια της Πάφου για το 2017. 

Μετά από απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Λευκωσίας, ο Δήμος ανέθεσε την προετοιμασία της διεκδίκησης στην εταιρεία Nicosia For Art και τον γενικό συντονισμό της προσπάθειας, στον τέως υφυπουργό Πολιτισμού Γιάννη Τουμαζή. 

Πρόεδρος της εταιρείας Nicosia For Art κ. Γιώργος Παμπορίδης ενώ  Γενικός Διευθυντής του Nicosia For Art που θα αναλάβει να διεκπεραιώσει το project είναι ο κ. Γιώργος Παπαγεωργίου.

Σημειώνεται ότι η Nicosia For Art, η οποία ουσιαστικά είναι εταιρεία ιδιωτικού δικαίου που ανήκει στον Δήμο Λευκωσίας, από το 2020 είναι η εταιρεία που διαχειρίζεται το Δημοτικό Θέατρο Λευκωσίας και το Διεθνές Φεστιβάλ Λευκωσίας, που είναι πλέον το μεγαλύτερο στην Κύπρο.  

Λεμεσός

Ο Δήμος Λεμεσού ανέθεσε την προετοιμασία, την κατάθεση του φακέλου και όλες τις σχετικές δράσεις στον Οργανισμό Λεμεσός 2030 ο οποίος συστάθηκε για τον συγκεκριμένο σκοπό. 

Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Οργανισμού Λεμεσός 2030 είναι ο Δρ. Ανδρέας Πίττας. Αντιπρόεδρος του οργανισμού είναι η Γενική Διευθύντρια του Ριάλτο Γεωργία Ντέτσερ και μέλη οι Νίκος Ζάμπογλου, Νίκος Κυριακίδης, Ανθή Θεοχάρους, Αντιγόνη Κωμοδίκη, Μιχάλης Παπαευαγόρου, Βασίλης Πρωτοπαπάς και Τασούλα Χατζηττοφή. Χρέη Γραμματέα-Νομικού Συμβούλου εκτελεί ο Χρίστος Μελίδης.

Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Λεμεσός 2030 είναι η χορογράφος και περφόρμερ  κα Ελεάνα Αλεξάνδρου.

Γίνονται διάφορες ενέργειες κοινωνικής συμμετοχής, μέσω της ενεργής εμπλοκής εκατοντάδων ατόμων που ζουν, εργάζονται και δημιουργούν στην πόλη της Λεμεσού. 

Λάρνακα 

Για την προώθηση της υποψηφιότητας συστάθηκε ο «Οργανισμός για την Πολι­τιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Λάρνακα 2030». Πρόεδρος του Δ.Σ. της εταιρείας, είναι ο γνωστός επιχειρηματίας και Πρόεδρος της Εταιρείας Τουριστικής Ανάπτυξης Λάρνακας (ΕΤΑΠ), Ντίνος Λευκαρίτης και αντιπρόεδρος ο Δήμαρχος Λάρνακας, Ανδρέας Βύρας. Γραμματέας είναι ο Πήτερ Ashjian και μέλη: Δώρα Σωτηρίου, Έλενα Τάνου, Κοσμίνα Θεοδούλου, Κωστάκης Κωνσταντίνου, Σταύρος Σταύρου, Φώτος Δημητρίου.

Γενικός Διευθυντής του Οργανισμού είναι ο κ. Σπύρος Πίσυνος , πρώην καλλιτεχνικός διευθυντή της Συμφωνικής Ορχήστρας Κύπρου,  ο οποίος διετέλεσε και καλλιτεχνικός διευθυντής κατά την προετοιμασία του φακέλου υποψηφιότητας της Πάφου, που κέρδισε τελικά το χρίσμα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης το 2017. 

Καλλιτεχνική Διευθύντρια είναι η κ. Κέλλυ Διαπούλη η συμβολή της οποίας ήταν καταλυτική για την προετοιμασία της πρόταση της Ελευσίνας, η οποία κέρδισε τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης 2021 ανάμεσα σε 14 υποψήφιες πόλεις της Ελλάδας.

Ύψωνας (Δήμος Κουρίου)

Ο Ύψωνας όπως προαναφέραμε θα διεκδικήσει τον τίτλο ως νεοσύστατος Δήμος Δυτικής Λεμεσού (Κουρίου) ο οποίος θα συσταθεί με την εφαρμογή της Μεταρρύθμισης της Τοπικης Αυτοδιοίκησης τον Ιούλιο του 2024. 

Ο Δήμαρχος Ύψωνα, Παντελής Γεωργίου μαζί με το Συμβούλιο Διαχείρισης Κοινών Υποθέσεων, το οποίο λειτουργεί με σκοπό την μετάβαση των υφιστάμενων Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης προς το νέο Δήμο Δυτικής Λεμεσού και αποτελείται από το Δήμαρχο Ύψωνα και τους Κοινοτάρχες της Δυτικής Λεμεσού, άναψαν το πράσινο φως και ρίχνονται στη μάχη για τον τιμητικό αυτό τίτλο. 

Τα διαδικαστικά για την προετοιμασία και την υποβολή του φακέλου ανέλαβαν ο Πολιτιστικός Λειτουργός του Δήμου Νικόλας Βρυώνης μαζί με τον γνωστό μουσικό Μιχάλη Καρακατσάνη ο οποίος ορίστηκε ως συντονιστής της πρότασης. 

Ο Μιχάλης Καρακατσάνης μεταξύ άλλων είναι διαχειριστής του Κυπριακού Κέντρου Μουσικής Έρευνας, Καινοτομίας και Διεθνούς Δικτύωσης, το οποίο είναι ένα από τα αναπτυξιακά προγράμματα του Οργανισμού Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων και Πολιτιστικών Σχέσεων. Είναι επίσης Αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του European Music Council και έχει διατελέσει Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Διεθνούς Ένωσης Κέντρων Μουσικής Πληροφόρησης.

Έχει μεγάλη εμπειρία στο σχεδιασμό και τη διαχείριση ευρωπαϊκών έργων, ενώ συχνά προσφέρει στρατηγικές συμβουλές στην Κυπριακή Κυβέρνηση για θέματα μουσικής. Επιπλέον, ήταν μέλος της ομάδας της Κυπριακής Διαχειριστικής Αρχής στον Διαγωνισμό για τον τίτλο Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης 2017 στην Κύπρο, ένω έχει συμμετάσχει σε πολλές συνεδριάσεις της Επιτροπής Πολιτιστικών Θεμάτων της ΕΕ ως εκπρόσωπος της Κυπριακής Δημοκρατία. 

Έχει διατελέσει επίσης ως μέλος δύο ομάδων εμπειρογνωμόνων στην ΕΕ, με επίκεντρο τη στρατηγική χρήση των προγραμμάτων στήριξης της ΕΕ για την ενίσχυση του αναπτυξιακού δυναμικού του πολιτισμού και την κατάσταση και τις συνθήκες εργασίας των καλλιτεχνών και των επαγγελματιών του πολιτισμού και της δημιουργικότητας.

Παράλληλα συνεχίζει φυσικά να είναι ενεργός μουσικός, παίζοντας τακτικά ως μέλος διαφόρων κυπριακών μουσικών συγκροτημάτων.

Ο Μιχάλης Καρακατσάνης, μαζί με τον Πολιτιστικό Λειτουργό του Δήμου Ύψωνα Νικόλα Βρυώνη, προχωρούν ήδη τις διαδικασίες και μέσα στον Ιανουάριο θα ανακοινωθούν περισσότερες λεπτομέρειες για τις δράσεις, τον προγραμματισμό και τους πυλώνες στους οποίους θα κινηθεί η υποψηφιότητα του Δήμου Κουρίου. 

Αξίζει να σημειώσουμε ότι τα τελευταία χρόνια ο Δήμος Ύψωνα πρωτοστατεί στα πολιτιστικά δρώμενα με πλειάδα εκδηλώσεων και δράσεων. Καταρτίστηκε και ακολουθείται πιστά πολιτιστικό στρατηγικό πλάνο και τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά. 

Μεταξύ άλλων ενεργειών, όπως πληροφορούμαστε αρχές Ιανουαρίου αναμένεται να προκηρυχθεί αρχιτεκτονικος διαγωνισμος για το Μουσείο Μάριου Τόκα ενώ παράλληλα προχωρά σχεδιασμός για αναβάθμιση του Θεάτρου Ύψωνα.

Στα πλαίσια αυτού του πολιτιστικό στρατηγικό πλάνο περιλαμβάνεται και η διαδικασία για προετοιμασία του φακέλου και υποβολη υποψηφιότητας για την πολιτιστικη πρωτευουσα του 2030. 

Αγία Νάπα

Την δική της υποψηφιότητα για τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας του 2030 θα καταθέσει και η Αγία Νάπα. Για το σκοπό αυτό συστάθηκε ο Οργανισμός Αγία Νάπα 2030.   Τρέχουν οι διάφορες διαδικασίες ενώ προ ημερών έτρεξε διαγωνισμός για πρόσληψη Καλλιτεχνικού/ης Διευθυντή/ιας του Οργανισμού Αγία Νάπα 2030.

Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής θα αναλάβει όλα τα σχετικά για την ετοιμασία και κατάθεση μιας ολοκληρωμένης πρότασης με βάση το όραμα του οργανισμού πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης - Αγία Νάπα 2030.

O ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ - ΑΓΙΑ ΝΑΠΑ 2030 (Αγία Νάπα 2030) έχει ως στόχο να αναπτύξει, να ετοιμάσει τη στρατηγική και να καταθέσει μια ολοκληρωμένη αίτηση για να διεκδικήσει τον τίτλο της πολιτιστικής πρωτεύουσας 2030 (προεπιλογή και τελικό), λαμβάνοντας υπόψη τα κριτήρια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως αυτά έχουν δημοσιευθεί αλλά και τις συνέργειες του πολιτισμού με τον τουρισμό.

Η Αγία Νάπα ποντάρει στην διεθνή της απήχηση και στην πλούσια πολιτιστική της δράση ενώ γίνονται σκέψεις για μια διαφορετική προσέγγιση και επιχειρηματολογία για την προώθηση της υποψηφιότητας, με στόχο να ''κλέψει'' τον τίτλο από τις τρεις μεγάλες πόλεις.

Λίγα ιστορικά για τον θεσμό

Τον θεσμό εμπνεύστηκε το 1983 η τότε Υπουργός Πολιτισμού της Ελλάδας Μελίνα Μερκούρη και πρώτη Ευρωπαϊκή πολιτιστική πόλη ανακηρύχθηκε η Αθήνα το 1985. Σε κάθε νικήτρια πόλη απονέμεται το Βραβείο Μελίνα Μερκούρη.

Ο θεσμός της «πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης» αποσκοπεί στην προώθηση του πλούτου και της πολυμορφίας των διαφόρων πολιτισμών, καθώς και στην ενίσχυση του συναισθήματος των ευρωπαίων πολιτών ότι ανήκουν σε έναν κοινό πολιτιστικό χώρο. Κάθε πολιτιστική πρωτεύουσα επωφελείται από ένα ειδικό πρόγραμμα και από επενδύσεις σε πολιτιστικά έργα που συμβάλλουν στη μακροπρόθεσμη αειφόρο ανάπτυξη των πόλεων αυτών.

Ο θεσμός αποτελεί ιδανική ευκαιρία για πολιτιστική αναγέννηση τόσο των πόλεων που διεκδικούν, αλλά κυρίως της πόλης που θα πάρει τελικά το χρίσμα. Επιπλέον η πόλη που θα κερδίσει τον τίτλο θα έχει πολλά οφέλη αφού είναι ένας θεσμός που μπορεί να δώσει ώθηση σε έργα ανάπτυξης αλλά και μεγάλη δυναμική στον τουρισμό και κατ’ επέκταση και στην οικο­νομία. Είναι μια πολύ μεγάλη πρόκληση που απαιτεί μεγάλη οργάνωση γι’ αυτό και ήδη οι υποψήφιες πόλεις τρέχουν τις διαδικασίες. 

 Σωτήρης Νικηφόρου