Αγνοούν  όχι μόνο τον ΓΓ που λέει πως η πολιτική ισότητα ήταν ουσιαστικά κλειστό κεφάλαιο, αλλά και τον κ. Ακιντζί που είπε πως με τυχόν συμφωνία η Τουρκική κοινότητα θα είχε ανθίσει και μαζί της η Κύπρος…

Γράφει ο Λοίζος Αντωνίου

Με αφορμή μία ομιλία του τέως Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη και τα σχόλια επί αυτής από τους κυρίου Ακιντζί και Ερχιουμάν, άνοιξε ξανά στη δημόσια συζήτηση το κεφάλαιο Κραν Μοντανά. 

Και χωρίς έκπληξη διαπιστώνουμε πως η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από ένα μόνο από τα πολλά κεφάλαια που μπήκαν στο τραπέζι: Την πολιτική ισότητα. 

Λες και τα υπόλοιπα θέματα δεν υπήρξαν ή δεν πρέπει να υπάρχουν. 

Ακόμη και πρόσωπα που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις όπως η κ. Ερατώ Κοζάκου- Μαρκουλή, υιοθετούν αυτή την τακτική, αγνοώντας ότι η πολιτική ισότητα ήταν το μόνο κεφάλαιο που ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, καταγράφει ρητώς στις εκθέσεις του ότι είχε σχεδόν κλείσει!

Επειδή αναφέρθηκα στην κ. Μαρκουλή καλό είναι να θυμίσουμε πως στη διαπραγμάτευση είχε τεθεί μεταξύ άλλων και το περιουσιακό. Και αρμόδια της διαπραγμάτευσης στο συγκεκριμένο κεφάλαιο ήταν η ίδια. 

Τι λέει σήμερα στους πρόσφυγες… δεν είχαμε άραγε περισσότερα πράγματα να συζητήσουμε και να διεκδικήσουμε; Ο ίδιος ο ΓΓ πάντως στις παραμέτρους του θεωρεί ότι το ζήτημα αυτό έχριζε περαιτέρω συζήτηση και αυτό ακριβώς κατέγραψε στις εκθέσεις του. 

Και δεν έγινε τίποτε. Δεν επέτρεψε η Τουρκία φυσικά να γίνει κάτι περαιτέρω γιατί αυτή η συζήτηση δεν την ενδιαφέρει.

Τι έγινε με την πολιτική ισότητα;

Η επιλεκτική μνήμη αγνοεί συστηματικά όσα προηγήθηκαν του Κραν Μοντανά. Λειτουργεί λες και ο φάκελος της διαπραγμάτευσης άνοιξε και έκλεισε στο τελευταίο δείπνο στο Κραν Μοντανά.

Θυμίζουμε λοιπόν πως το θέμα της πολιτικής ισότητας είναι το κύριο σε όλες τις ιστορικές φάσεις διαπραγμάτευσης του Κυπριακού. Το επέβαλλε με επιτυχία η Τουρκική πλευρά που αντικειμενικά είχε το πάνω χέρι. 

Και κατά τη διαπραγμάτευση του 2015-17, είχε εξαντλητικά συζητηθεί τόσο μεταξύ των διαπραγματευτών όσο και μεταξύ των δύο  ηγετών.

Εν τω μεταξύ ήδη από το 1991(ψήφισμα 716), καθορίστηκε ο ορισμός και το πλαίσιο της ξεκαθαρίζοντας πως: 

• Η πολιτική  ισότητα οφείλει να είναι αποτελεσματική
• Δεν σημαίνει αριθμητική ισότητα
• Θα αφορά όλα τα όργανα και αποφάσεις της ομοσπονδιακής κυβέρνησης
• Οι δύο κοινότητες θα έχουν ταυτόσημες αρμοδιότητες και εξουσίες
• Θα διασφαλίζεται ότι δεν θα υιοθετούνται μέτρα εναντίον των συμφερόντων της μίας κοινότητας.

Αυτή η τελευταία πτυχή, αγνοείται συστηματικά, από την τουρκική πλευρά, η οποία επιδιώκει να εξισώσει σε όλες τις αποφάσεις και για όλα τα θέματα τη δική της θέση. Επισημαίνω ότι ΟΛΕΣ οι διαστάσεις του ψηφίσματος έχουν πρακτικά υιοθετηθεί από την Ελληνική πλευρά. Στην πραγματικότητα ο ορισμός της πολιτικής ισότητας αυτό που επιδιώκει είναι  την προστασία της μειονότητας, η οποία διασφαλίζεται με το σύνολο των προνοιών και ιδιαίτερα από το τελευταίο που αναφέρω από το ψήφισμα 716. 

Αυτό δηλαδή που ανέδειξε με εισηγήσεις η δική μας πλευρά όταν  ηγέρθη από την τουρκική πλευρά το θέμα της υποχρεωτικής μίας ψήφου σε όλα τα ζητήματα και σε όλα τα όργανα. Πρόταση που ουσιαστικά μπλοκάρει τη δημόσια διοίκηση από την κορυφή  μέχρι την τελευταία υπηρεσία.

Επισημαίνω κάτι που αγνοείται συστηματικά: Τα ψηφίσματα και εκθέσεις του ΓΓ δεν αναφέρονται μόνο στην αποτελεσματική συμμετοχή των δύο κοινοτήτων. 

Ζητούν και την αποτελεσματική λειτουργία της κυβέρνησης, («..the effective functioning of the government»). Με άλλα λόγια, η «αποτελεσματική συμμετοχή», δεν πρέπει να ακυρώνει την «αποτελεσματική διακυβέρνηση».

Στις  προτάσεις της Ελληνικής πλευράς που κατατέθηκαν στο Κραν Μοντανά, όλα αυτά τα στοιχεία πληρούνταν, στον μέγιστο δυνατό βαθμό.

Οι τουρκικές υπαναχωρήσεις

Μέχρι περίπου τα Χριστούγεννα του 2016, οι διαπραγματεύσεις φαίνονταν να προχωρούν δημιουργικά. Ωστόσο όταν τα περισσότερα κεφάλαια έδειχναν να κλείνουν ή να είναι κοντά να κλείσουν, και έφτανε η ώρα για την ασφάλεια, ο διαπραγματευτής Ανδρέας Μαυρογιάννης διαπίστωνε στις συναντήσεις με τον κ. Ναμί όχι μόνο σκλήρυνση της στάσης του αλλά και σημαντικές υπαναχωρήσεις για τις οποίες ενημέρωνε τον Πρόεδρο και το Εθνικό Συμβούλιο. Αυτό επισημαίνεται για πρώτη φορά όταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ζήτησε να καταγραφούν σε ένα τρίπτυχο οι συγκλίσεις. 

Εκεί διαπιστώθηκε πως άλλα λέγονταν στις συναντήσεις και άλλα έβαλαν στο χαρτί, ακυρώνοντας ουσιαστικά μεγάλο μέρος του διαπραγματευτικού κεκτημένου της εποχής:

• Ακύρωσαν τη συμφωνία για 1 FIR, και επιμένουν αρχικά για δύο FIR, με δεύτερη γραμμή τη φράση «…θα μπορούσαμε να δεχτούμε 1 FIR και 2 ACCs (Area Control Center).
• Ενώ υπήρχε πρόταση της Ελληνικής πλευράς για πακέτο που θα περιλαμβάνει όλες τις θέσεις και τον διαμοιρασμό τους, επέλεξαν να κρατήσουν τα στοιχεία που τους εξυπηρετούν και να διεκδικήσουν πέραν εκείνων που προσφέρονται στα υπόλοιπα.
• Έφεραν με έμφαση τη διεκδίκηση για ίση εκπροσώπηση και την απαίτηση για μία τουλάχιστον θετική ψήφο από μέλος εκάστης πολιτείας σε όλα τα επίπεδα. Πήραν πίσω την κατ αρχήν σύγκλιση που έδειξαν στη Γενεύη ότι θα δέχονταν με βάση τις προτάσεις της Ελληνικής πλευράς.
• Ενώ είχε συμφωνηθεί ταβάνι για την απόκτηση περιουσίας, έβαλαν ως όρο τη δυνατότητα της πολιτείας να ρυθμίζει η ίδια το όριο που δεν θα υπάρχουν αυτές οι ρυθμίσεις.
• Αρνήθηκαν την υιοθέτηση αρχών ΕΔΑΔ, για το περιουσιακό και αρνήθηκαν ότι οι αρχές αυτές πρέπει να καθοδηγούν την Επιτροπή Περιουσιών. 
• Πλέον αυτών μία σειρά άλλων υπαναχωρήσεων που αφορούν, τις αποφάσεις στην Επιτροπή Περιουσιών, διορισμούς μελών ΔΣ, υπαναχώρηση στην αρχή της νικώσας ψήφου Προέδρου στα ΔΣ που είχε αρχικά συμφωνηθεί κ.α.

Όταν αυτή η τάση επιβεβαιώθηκε πέραν πάσης αμφιβολίας, γνωρίζαμε ότι όλα αυτά γίνονταν για να μην προχωρήσει η διαπραγμάτευση στο κεφάλαιο της ασφάλειας. 

Η ασφάλεια στις διαπραγματεύσεις…

Η μονομέρεια στις διαπραγματεύσεις αλλάζει έστω και λίγο τον Σεπτέμβριο του 2016 όταν μπαίνει στην ημερήσια διάταξη κατά τις συναντήσεις που πραγματοποιούνται στο αεροδρόμιο Λευκωσίας.

Λόγω της φύσεως του θέματος και με το τουρκικό επιχείρημα ότι το θέμα αυτό  (όπως και το εδαφικό) έπρεπε να συζητηθεί μακριά από την Κύπρο αποφασίστηκε η πραγματοποίηση μίας συνόδου. Αυτό που τελικά μετά από παλινωδίες κατέληξε να είναι η Σύνοδος της Γενεύης, τον Γενάρη του 2017.

Στον Μον Πελεράν που προηγήθηκε της Γενεύης,  φτάσαμε σε σημείο συμφωνίας και στο εδαφικό, με την περίφημη συμφωνία για απόκλιση ένα τοις εκατό, μεταξύ των δύο πλευρών, που λογικά παρέπεμπε σε μία συμφωνία κάπου στη μέση.

Κι ενώ στη Γενεύη πήγαν οι αντιπροσωπείες με κεντρικό θέμα την ασφάλεια, εκεί ανατρέπει το σκηνικό η τουρκική πλευρά, βάζοντας σε ίση μοίρα τη συζήτηση όλων των θεμάτων. Παρά ταύτα η Γενεύη έκλεισε με μία κοινή δήλωση δέσμευσης στη συζήτηση κατά προτεραιότητα της Ασφάλειας. Δέσμευση που και πάλι δεν τηρήθηκε, μέχρι που φτάσαμε στο Κραν Μοντανά.

Για το τι έγινε εκεί, μιλούν αφ εαυτών τα έγγραφα που έχουν δημοσιευτεί…

Απαντήσεις σε Ακιντζί και Ερχιουμάν

Ακόμη  και σήμερα, τόσο ο κ. Ακιντζί όσο και ο κ. Ερχιουμάν, ο ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού κόμματος, μιλούν ως να μην υπήρξε ποτέ θέμα συζήτησης για την ασφάλεια και επιρρίπτουν την ευθύνη για το αδιέξοδο στην Ελληνική πλευρά, γιατί δεν δέχτηκε όλους τους όρους για την πολιτική ισότητα. 

Το πιο ενδιαφέρον όμως στοιχείο το ανέδειξε στις πρόσφατες δηλώσεις του ο κ. ΑΚιντζί ο οποίος είπε ότι η Ελληνική πλευρά ανησυχούσε ότι η Τουρκική κοινότητα της Κύπρου θα ήταν πιόνι στα χέρια της Τουρκίας.

Δεν  αρνήθηκε ότι  αυτό μπορεί να είναι γεγονός.  Αλλά είπε πως με τα χρόνια αυτό θα άλλαζε, λόγω της Ευρωπαικής Ένωσης και οικονομικών παραγόντων. Της Ευρωπαικής Ένωσης και του Ευρωπαικού Δικαίου και κεκτημένου.., του οποίου δέχονταν μόνο επιλεκτικά την εφαρμογή.

Κι εμείς θα έπρεπε να είχαμε υπογράψει μία συμφωνία… στηριζόμενοι στην ελπίδα μίας μεγάλης κοινωνικής αλλαγής στην Τουρκική κοινότητα. Με τα χρόνια!

Αυτή η δήλωση του κ. Ακιντζί αξίζει να διαβαστεί προσεκτικά και πολλές φορές από τους θαυμαστές του. Γιατί αναγνωρίζει ουσιαστικά ότι με τις προτάσεις της Ελληνικής πλευράς και τις συγκλίσεις που επιτεύχθηκαν η Τουρκική  κοινότητα της Κύπρου, θα μπορούσε να ανθίσει. Και μαζί της η Κύπρος…