Η πρόταση Χριστοδουλίδη για άνοιγμα ενός τουρκικού λιμανιού σε πλοία υπό κυπριακή σημαία, συνιστά στην ουσία ένα ρήγμα στο τουρκικό εμπάργκο. Είναι όμως μία πρόταση που οδηγεί σε win-win κατάσταση, τόσο την Κύπρο και την Τουρκία όσο και την Ευρωπαική Ένωση στο σύνολο της, που βλέπει σοβαρά εμπόδια στο ελεύθερο εμπόριο στη Μεσόγειο…

Η κατάργηση της βίζας  εισόδου στην Ευρωπαική Ένωση για τους τούρκους πολίτες  είναι ένα πάγιο αίτημα της Τουρκίας για το οποίο αγωνίζεται, τα τελευταία τουλάχιστον 20 χρόνια. Η ίδια ισχυρίζεται ότι πληροί σχεδόν όλα τα 72 κριτήρια που τίθενται, ωστόσο μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει κανένα βήμα.

Το αίτημα επανήλθε ξανά πρόσφατα δίνοντας την ευκαιρία στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, να προβάλει μία ρηξικέλευθη πρόταση: Να συναινέσει η Κύπρος στην άρση ενστάσεων της για βίζα, (μόνο για τούρκους επιχειρηματίες), και ως αντάλλαγμα η Τουρκία να ανοίξει ένα τουλάχιστον λιμάνι στα 1200 πλοία που βρίσκονται στο Κυπριακό νηολόγιο. Ο περιορισμός μόνο για επιχειρηματίες, είναι περισσότερο καθησυχαστική αναφορά προς τις χώρες της ΕΕ. Δημοσίως η τουρκική απάντηση είναι ένα απόλυτο όχι. Ωστόσο ακόμη τίποτε δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο, καθώς το ζήτημα αυτό, είναι ένα από τα ζητήματα που εάν λυθεί θα υπάρξουν καθοριστικές αλλαγές στο οικονομικό πεδίο, τόσο για την Κύπρο και την Τουρκία όσο και την Ευρωπαική Ένωση.

Το ιστορικό υπόβαθρο

Τον Απρίλιο του 1987, η Τουρκία για πρώτη φορά απαγόρευσε σε πλοία υπό Κυπριακή σημαία να προσεγγίζουν σε τουρκικά λιμάνια. Στη συνέχεια το 1997 επέκτεινε το εμπάργκο σε όλα τα πλοία, υπό οποιαδήποτε σημαία επιχειρούσαν να προσεγγίσουν τουρκικά λιμάνια εάν προέρχονταν από οποιοδήποτε λιμάνι βρίσκεται υπό τον αποτελεσματικό έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Αυτό είχε ως άμεσο αποτέλεσμα την έκδοση οδηγιών για απαγόρευση όλων των μεταφορτωτικών δραστηριοτήτων των ναυτιλιακών γραμμών στη Μεσόγειο. Την ίδια ώρα η Κύπρος συνεχίζει να συμμορφώνεται προς τις διεθνείς και κοινοτικές της υποχρεώσεις εξυπηρετώντας οποιοδήποτε τουρκικό πλοίο προσεγγίσει σε κυπριακό λιμάνι.

Τι άλλαξε με την ένταξη στην ΕΕ

Η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαική Ένωση άλλαξε άρδην τα δεδομένα, δίνοντας στην Κύπρο ισχυρά ερείσματα να προστατεύσει τα συμφέροντα της, καθώς τα τουρκικά μέτρα, αυτόματα επηρεάζουν στο σύνολο τους τα ναυτιλιακά συμφέροντα ολόκληρης της ΕΕ. 

Ως γνωστόν η Τουρκία έχει υπογράψει συμφωνία Τελωνειακής Ένωσης με την ΕΕ και είναι από το 2005 είναι σε ανοικτή διαδικασία διαπραγμάτευσης για πλήρη ένταξη.

Ως εκ τούτου, το εμπάργκο που επιβάλλει κατά της Κύπρου και των λιμανιών της στρέφεται επί της ουσίας κατά κάθε Ευρωπαίου ιδιοκτήτη ή διαχειριστή πλοίων. Όσο δηλαδή τουρκικό εμπάργκο βρίσκεται σε ισχύ, εμποδίζονται οι ελεύθερες εμπορικές σχέσεις στη Μεσόγειο επηρεάζοντας πλοιοκτήτες, ναυλωτές, και όλους όσοι εμπλέκονται στην κανονική λειτουργία μίας εμπορικής πράξης με πλοίο. Το νομικό πλαίσιο.

Προς υπεράσπιση της η Κυπριακή Δημοκρατία διαθέτει ένα πανίσχυρο νομικό οπλοστάσιο

Α. Η Συμφωνία Τελωνειακής Ένωσης ΕΕ-Τουρκίας περιλαμβάνει ισχυρότατες πρόνοιες οι οποίες επιβάλλουν στην Τουρκία την άρση του εμπάργκο.

Β. Οι τουρκικές απαγορεύσεις παραβιάζουν όλες τους Κανονισμούς που αφορούν ελευθερία εμπορίου, παροχής υπηρεσιών, ελευθερία ναυσιπλοΐας, ελευθερία προσέγγισης σε λιμάνια, καθώς και τον Κανονισμό για τη διασφάλιση της ελεύθερης πρόσβασης σε φορτία εμπορίου σε ωκεανούς.

Γ. Επί πλέον η  υποχρέωση της Τουρκίας να άρει το εμπάργκο κατά της ναυτιλίας της Κύπρου, έχει ενσωματωθεί και στο Ευρωπαϊκό κεκτημένο,  αφού περιλαμβάνεται στη Διακήρυξη της ΕΟΚ που υιοθετήθηκε και  το 2005. Περιλαμβάνεται στο διαπραγματευτικό πλαίσιο της Τουρκίας που επίσης .υιοθετήθηκε το 2005, ενώ σαφείς σχετικές αναφορές περιλαμβάνονται σε σειρά, Συμπερασμάτων Συμβουλίων.

Αποτελεί δε κι έναν από τους σημαντικούς παράγοντες που επιβλήθηκε πάγωμα οκτώ διαπραγματευτικών κεφαλαίων της Τουρκίας

Σε αναμονή…

Για όλα τα πιο πάνω, παρά τις αρχικές απόλυτα αρνητικές τουρκικές θέσεις, υπάρχουν ακόμη διπλωμάτες που πιστεύουν ότι η πρόταση Χριστοδουλίδη, δεν είναι χαμένη υπόθεση.