Γράφει: Νεκταρία Χατζηχριστοδούλου 

Σοβαρά κενά εντοπίζονται στην νομοθεσία για τις εξωσωματικές και την μεταφορά εμβρύων, με αποτέλεσμα να δημιουργείται σοβαρό πρόβλημα με πρόωρες γεννήσεις που όπως τονίζει ο Μαιευτήρας - γυναικολόγος, ειδικός σε θέματα υπογονιμότητας και εξωσωματικής γονιμοποίησης Ανδρέας Μαυρίδης, θα πρέπει να εκμηδενιστεί. Για αυτό  όπως υποστηρίζει θα πρέπει να διορθωθούν τα σοβαρά κενά που υπάρχουν στην υφιστάμενη νομοθεσία. Η OffsiteNews επικοινώνησε με τον μαιευτήρα με αφορμή την επιστολή που έστειλε στο Υπουργείο Υγείας, στην κοινοβουλευτική επιτροπή υγείας και σε όλους τους αμρόδιους φορείς, μέσω της οποίας ζητά να καταστεί υποχρεωτική η μεταφορά μόνο ενός εμβρύου στις θεραπείες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής αντί των δύο που γίνεται σήμερα. 

Όπως εξήγησε στην OffsiteNews o Μαιευτήρας, οι δίδυμες κυήσεις έχουν αυξημένο κίνδυνο για πρόωρο τοκετό και ποιο πολλές πιθανότητες επιπλοκών. «Το ένα από τα δύο έμβρυα μπορεί να μην μεγαλώνει όπως πρέπει ή να γεννηθούν και τα δύο πολύ πρόωρα με πολλά προβλήματα υγείας», είπε χαρακτηριστικά. Για να μην υπάρχουν επιπλοκές και να υπάρξει αποσυμφόρηση της εντατικής νεογνών, υποστηρίζει πως πρέπει να αλλάξει η Νομοθεσία του 2024 και να καλυφτούν ορισμένα «κενά» που υπάρχουν. Αυτό αναφέρει σε επιστολή που απέστειλε την Παρασκευή. 

Όπως εξήγησε ο μαιευτήρας έως και πριν λίγα χρόνια, πριν την ανάπτυξη της τεχνολογίας, τα ποσοστά των εξωσωματικών ήταν πολύ χαμηλά κυρίως επειδή δεν υπήρχε η δυνατότητα συντήρησης των εμβρύων. Αποτέλεσμα να τοποθετούνται περισσότερα έμβρυα για να υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες. Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο Α. Μαυρίδης, πλέον λόγω των δυνατοτήτων που προσφέρει η τεχνολογία, οι πιθανότητες επιτυχίας αυξήθηκαν κατακόρυφα. «Δεν υπάρχει πλέον κανένας ιατρικός λόγος για να βάζουμε περισσότερο από ένα έμβρυο».

Σύμφωνα με το άρθρο 28 «ο περί της Εφαρμογής της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Νόμος του 2015 (69(I)/2015)» ο αριθμός των εμβρύων τα οποία δύναται να μεταφερθούν στην ενδομήτρια κοιλότητα είναι: α) ένα (1) έμβρυο για γυναίκες ηλικίας κάτω των τριάντα εννέα (39) ετών για τους πρώτους δύο (2) κύκλους και δύο (2) έμβρυα για κάθε επόμενο κύκλο β) έως δύο (2) έμβρυα για γυναίκες ηλικίας τριάντα εννέα (39) ετών και άνω.

Η εξαίρεση για μεταφορά 2 εμβρύων σε γυναίκες κάτω των 39 αναφέρεται σε «κύκλους». Ο Μαιευτήρας υποστηρίζει ότι πρέπει να ξεκαθαριστεί εάν πρόκειται για εμβρυομεταφορές, δηλαδή κύκλοι θεραπειών οι οποίες δεν κατέληξαν σε εμβρυομεταφορά, ή άλλοι κύκλοι θεραπειών όπως σπερματέγχυση. Με την περιγραφή τώρα εξηγεί ο Α. Μαυρίδης, είναι πολύ εύκολο σε μια γυναίκα κάτω των 39 να μπορούν να μεταφερθούν 2 έμβρυα. Επίσης, δεν ζητούνται αποδεικτικά, οπότε με βάση ιστορικού της ασθενούς πάλι μπορεί να εξαιρεθεί. «Μια γυναίκα μπορεί να κάνει κρυοσυντήρηση στα 35, ή στα 30, ηλικία κατά την οποία έχει καρπερά ωάρια», είπε χαρακτηριστικά ο Μαιευτήρας.

Ακόμη, ανέφερε πως δεν υπάρχει αναφορά για το αποτέλεσμα των προηγούμενων κύκλων. Όπως υποστηρίζει ο μαιευτήρας εάν έχει επιτευχθεί εγκυμοσύνη από τους προηγούμενους «κύκλους» αυτό πρέπει να εξαιρείται. Δεν υπάρχει καμία αναφορά σε θεραπείες με δότριες ωαρίων. Βάση νομοθεσίας η ηλικία των δότριων πρέπει να είναι κάτω των 35, οπότε σε θεραπείες από δότριες θα πρέπει να ισχύει μόνο η τοποθέτηση μόνο ενός εμβρύου ανεξάρτητα από την ηλικία της γυναίκας.

«Υπάρχουν πολλές θεραπείες που γίνονται με δότριες ωραρίων πολύ μικρές σε ηλικία, αλλά η γυναίκα που θέλει να κάνει εξωσωματική να είναι πάνω από 39. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι πιθανότητες επιτυχίας είναι πάω από 90%. Η νομοθεσία πρέπει να συμπεριλαμβάνει και την ηλικία της δότριας».

Επίσης, τώρα δικαιούται τοποθέτηση δύο εμβρύων γυναίκα η οποία μετρά στο ιστορικό της αποτυχημένες εξωσωματικές. «Υπάρχουν περιπτώσεις που λένε ψέματα ότι είχαν σε άλλο γιατρό αποτυχημένες εξωσωματικές για να δικαιούνται δύο έμβρυα. Δεν υπάρχει αποδεικτικό στοιχείο», ανέφερε ο γιατρός.

Πρέπει να υπάρχει ρύθμιση που να διαχωρίζει τις περιπτώσεις, επισήμανε ο γιατρός. Εάν έγινε σε μικρότερη ηλικία η κρυοσυντήρηση τότε να τοποθετείται ένα έμβρυο.

Τώρα όσον αφορά το κόστος ο κ. Μαυρίδης ξεκαθάρισε αρχικά πως μια εβρυομεταφορά δεν στοιχίζει. Έπειτα, ανέφερε πως μπορεί να γίνεται χρέωση ανά δύο έμβρυα και όχι με την φορά που γίνεται η εβρυομεταφορά.

Αυτό που προτείνει ο Μαιευτήρας είναι να γίνεται τοποθέτηση ενός εμβρύου και εάν υπάρξει αποτυχία -η  οποία θα είναι εμφανής στις 9 ημέρες- τότε να γίνεται η μεταφορά του άλλου σε 5-6 εβδομάδες. «Τα ποσοστά επιτυχίας με ένα έμβρυο πλέον είναι πάνω από 50%», ανέφερε. Επίσης, υποστηρίζει πως πρέπει να γίνεται απόλυτη μεταφορά ενός εμβρύου σε όλες τις περιπτώσεις, εκτός κάτοικους Εξωτερικού, ή μεταφορά 2 εμβρύων μόνο σε γυναίκες πού ήταν 39 ετών και άνω κατά την ημέρα της ωοληψίας και μόνο εφόσον τα ωάρια και τα έμβρυα προέρχονται από δικό τους γενετικό υλικό και δεν έχει γίνει προεμφυτευτικός γενετικός έλεγχος. Με εξαίρεση εάν υπήρξαν προηγούμενες εγκυμοσύνες από την ίδια παρτίδα εμβρύων.

Με αυτή τη ρύθμιση, καταλήγει ο μαιευτήρας θα μειωθούν κατακόρυφα οι πρόωρες γεννήσεις και θα γίνει αποσυμφόρηση της εντατικής νεογνών. 

Ακολουθεί αυτούσια η επιστολή του 

Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η μαιευτική και η περιγεννητική ιατρική είναι οι πρόωρες γεννήσεις. Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών είναι σε πολύδυμες (δίδυμες κυήσεις), όπου το 90% αυτών είναι αποτέλεσμα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και περισσότερο από εξωσωματική γονιμοποίηση.

Τα περισσότερα νεογνά που νοσηλεύονται στη εντατική νεογνών είναι δίδυμα όπου τα περισσότερα θα μπορούσαν να αποφευχθούν. Εκτός από τις νευρολογικές και αναπτυξιακές επιπλοκές, η κατάληψη θέσεων στη μονάδα υπερφορτώνει τη πληρότητα και σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης μπορεί να κινδυνεύσουν άλλα νεογνά.

Το κλειδί στη μείωση αυτού του προβλήματος είναι στη ρύθμιση στον αριθμό των εμβρύων που τοποθετούνται στη γυναίκα κατά τη διάρκεια της εμβρυομεταφοράς.

Αναφέρομαι σαν επαγγελματίας γυναικολόγος ειδικός στον τομέα της αναπαραγωγικής ιατρικής με εμπειρία πέραν των 25 ετών στο τομέα αλλά και περισσότερο σαν μαιευτήρας που βιώνουμε κάθε μέρα αυτά τα προβλήματα και διλήμματα κι έχω ζήσει την εξέλιξη της τεχνολογίας, πρακτικής και επιπτώσεων. Τα ποσοστά επιτυχίας στις θεραπείες εξωσωματικής βελτιώνονται κάθε χρόνο και έχουμε φτάσει σε πολύ ψηλά επίπεδα επιτυχίας οπόταν αυτή η ρύθμιση επείγει.

Όλα τα κέντρα εξωσωματικής ανά το παγκόσμιο θέλουν να έχουν υψηλά ποσοστά επιτυχίας αλλά έχουμε και ευθύνη προς τις γυναίκες, τα νεογνά, και στη κοινωνία να προσφέρουμε αυτή την υπηρεσία με τον ασφαλέστερο τρόπο με το πιο ιδανικό αποτέλεσμα: όχι μόνο με επικέντρωση στο ποσοστό επιτυχίας ανά κύκλο θεραπείας αλλά στο τελικό αποτέλεσμα.

Στις περισσότερες μονάδες εξωσωματικής δεν έχουμε μαιευτήρες, οι ασθενείς είναι συνήθως άτεκνοι, με χρόνια προσπάθειας και πολύ ανθρώπινα επικεντρώνονται στη επιθυμία του γρηγορότερου αποτελέσματος. Από εμάς εξαρτάται πως θα συμβουλεύσουμε και να κατευθύνουμε τα ζευγάρια/γυναίκες αλλά παρά τις προσπάθειες μας να εξηγήσουμε όλες τις επιπτώσεις, λόγω της ψυχολογίας, πολλές φορές επιμένουν στη μεταφορά των 2 εμβρύων. Χρειαζόμαστε και τη ρύθμιση της νομοθεσίας να μας βοηθήσει.

Σήμερα, με τις τεχνικές όπως έχουν εξελιχτεί, δεν υπάρχει ΚΑΝΕΝΑ ιατρικό όφελος για μεταφορά δύο (2) εμβρύων αντί ενός (1) εμβρύου. Οι περισσότεροι κύκλοι θεραπείας γίνονται με ήδη κρυοσυντηρημένα έμβρυα και όπου γίνεται με φρέσκα, στα υπόλοιπα έχουμε δυνατότητα κρυοσυντήρησης με σχεδόν 100% ποσοστό επιβίωσης και ΧΩΡΙΣ αλλοίωση στην επιτυχία  για εγκυμοσύνη. Οπόταν, εάν έχουμε δύο έμβρυα, μεταφέροντας το ένα και σε περίπτωση αποτυχίας του πρώτου μεταφέρουμε το δεύτερο σε 6-8 βδομάδες, το συνολικό ποσοστό επιτυχίας είναι το ίδιο- ίσως και ελαφρώς καλύτερο, αντί να μεταφερθούν και τα δύο μαζί.

Το μόνο που πετυχαίνουμε με μεταφορά των 2 είναι αυξημένο ποσοστό επιτυχίας για την συγκεκριμένη εμβρυομεταφορα και δυστυχώς ένα μεγάλο ποσοστό εμφύτευσης και των 2 που οδηγεί σε δίδυμη κύηση με όλες τις επιπτώσεις. Άρα, κανένα ιατρικό όφελος δεν προσφέρουμε, και αντιθέτως αυξάνουμε την πιθανότητα πρόωρου τοκετού με όλες τις επιπλοκές.

Υπάρχει νομοθεσία αυτή τη στιγμή που ρυθμίζει των αριθμό εμβρύων αλλά χρειάζεται άμεσα ρύθμιση λόγω κενών:

Η νομοθεσία τώρα:

Σύμφωνα με το άρθρο 28 της νομοθεσίας «ο περί της Εφαρμογής της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Νόμος του 2015 (69(I)/2015)»

ο αριθμός των εμβρύων τα οποία δύναται να μεταφερθούν στην ενδομήτρια κοιλότητα είναι:

α) ένα (1) έμβρυο για γυναίκες ηλικίας κάτω των τριάντα εννέα (39) ετών για τους πρώτους δύο (2) κύκλους και δύο (2) έμβρυα για κάθε επόμενο κύκλο

β) έως δύο (2) έμβρυα για γυναίκες ηλικίας τριάντα εννέα (39) ετών και άνω.

Η εξαίρεση για μεταφορά 2 εμβρύων σε γυναίκες κάτω των 39 αναφέρεται σε «κύκλους» αλλά πρέπει να ξεκαθαρίσει αν είναι εμβρυομεταφορές, κύκλοι θεραπειών οι οποίες δεν κατέληξαν σε εμβρυομεταφορα, ή άλλοι κύκλοι θεραπειών πχ σπερματέγχυση. Με την περιγραφή τώρα, είναι πολύ εύκολο σε μια γυναίκα κάτω των 39 να μπορούν να μεταφερθούν 2 έμβρυα. Επίσης, οι προηγούμενοι «κύκλοι» δεν ζητούνται αποδεικτικά οπόταν με βάση ιστορικού της ασθενούς πάλι μπορεί να εξαιρεθεί. Το πρόβλημα είναι ότι οι ασθενείς άρχισαν να το αντιλαμβάνονται και μπορεί να γίνει κατάχρηση.

Δεν υπάρχει αναφορά για το αποτέλεσμα των προηγούμενων κύκλων. Αν έχει επιτευχθεί εγκυμοσύνη από τους προηγουμένους «κύκλους» αυτό πρέπει να εξαιρείται.

Δεν υπάρχει καμμία αναφορά σε θεραπείες με δότριες ωαρίων που βάση νομοθεσίας η ηλικία των δοτριών πρέπει να είναι κάτω των 35, οπόταν σε θεραπείες από δότριες θα πρέπει να ισχύει μόνο το ένα έμβρυο ανεξάρτητα ηλικίας γυναίκας. Σε συνδυασμό με προηγούμενες θεραπείες η περισσότερες γυναίκες έχουν κάνει θεραπείες με δικά τους ωάρια πριν καταλήξουν σε δότρια οπόταν οι «προηγούμενοι κύκλοι» δεν πρέπει να ισχύουν.

Για το θέμα ηλικίας, αυτό πρέπει να ισχύει την ημέρα της ωοληψίας. Αν μια γυναίκα έχει κάνει θεραπεία και δημιουργία εμβρύων ή κρυοσυντήρηση ωαρίων σε μικρότερη ηλικία, τα ποσοστά επιτυχίας βασίζονται στην ηλικία ωοληψίας και όχι στην ηλικία εμβρυομεταφοράς.

Στις ηλικίες 39 και άνω, ο αριθμός εμβρύων που παράγεται είναι μικρότερος με τις σύγχρονες μεθόδους καλλιέργειας όπου επιβιώνουν τα έμβρυα με τις καλύτερες πιθανότητες εμφύτευσης, και έχουμε επιπλέον εργαλείο τη μέθοδο της προεμφυτευτικής γενετικής ανάλυσης των εμβρύων όπου γενετικά ανώμαλα έμβρυα μπορούν να εξαιρεθούν από τη μεταφορά. Αυτό αυξάνει τις πιθανότητες εγκυμοσύνης και πρέπει να ληφθεί υπόψιν και στις περιπτώσεις όπου έχει γίνει προεμφυτευτικός έλεγχος άσχετα ηλικίας να μην επιτρέπεται μεταφορά δύο εμβρύων.

Η προσωπική μου άποψη είναι ότι η νομοθεσία πρέπει να είναι απόλυτη για μεταφορά ενός εμβρύου έστω και σε μεγαλύτερες ηλικίες. Με αυτή τη τακτική μπορεί να προωθηθεί και να εφαρμοστεί η μέθοδος προεμφυτευτικού ελέγχου για να βελτιώσει το ποσοστό επιτυχίας σε μεγαλύτερες ηλικίες παρά να μεταφέρονται 2 έμβρυα χωρίς έλεγχο.

Η μόνη εξαίρεση θα μπορούσε να είναι σε ασθενείς με μόνιμη κατοικία εκτός Κύπρου λόγω της διαδικασίας ταξιδιού από εξωτερικό (ιατρικού τουρισμού) και ούτως η άλλως δεν θα γεννήσουν Κύπρο και δεν αποτελούν κοινωνικό πρόβλημα στο τόπο μας. Νοείται ότι θα ακολουθηθεί η νομοθεσία για εμβρυομεταφορές που ισχύει στη χώρα διαμονής τους (όπως γίνεται με θεραπείες με δότες γαμετών)

Συνοπτικά η εισήγηση:

• Απόλυτη μεταφορά ενός εμβρύου σε όλες τις περιπτώσεις εκτός κάτοικους εξωτερικού ή
• Μεταφορά 2 εμβρύων μόνο σε Γυναίκες πού ήταν 39 ετών και άνω κατά την ημέρα της ωοληψίας και μόνο εφόσον τα ωάρια και τα έμβρυα προέρχονται από δικό τους γενετικό υλικό και δεν έχει γίνει προεμφυτευτικός γενετικός έλεγχος.
• Εξαίρεση εάν υπήρξαν προηγούμενες εγκυμοσύνες από την ίδια παρτίδα εμβρύων
• Εξαίρεση σε έμβρυα που έχουν υποστεί προεμφυτευτικό έλεγχο.

Με αυτή τη ρύθμιση θα μειωθούν  κατακόρυφα οι πρόωρες γεννήσεις, με άμεση αποσυμφόρηση στην εντατική νεογνών.

Η εφαρμογή αυτών των προτάσεων είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση της υγείας των γυναικών και των νεογνών, την αύξηση των ποσοστών επιτυχίας των θεραπειών, και την αποφυγή της υπερβολικής αύξησης των πολύδυμων κυήσεων και των σχετικών επιπλοκών. Η ρύθμιση της νομοθεσίας θα συμβάλει και στην καλύτερη διαχείριση των ιατρικών πόρων και στην ενίσχυση της ποιότητας της φροντίδας για όλες τις ασθενείς και νεογνά.