Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για τον Καρκίνο του Παγκρέατος, ο Δρ Σπηλιώτης (MD, PhD, FAS, PSM), επισκέπτης Καθηγητής του Washington Cancer Institute, Γενικός Χειρουργός Ογκολόγος και Επιστημονικός Διευθυντής της Πολυκλινικής Υγεία, μας προσφέρει πολύτιμες γνώσεις γύρω από τη νόσο που αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της σύγχρονης ιατρικής. Με πολυετή εμπειρία σε νοσοκομεία της Ελλάδας και του εξωτερικού, 180 δημοσιεύσεις σε ξενόγλωσσες επιστημονικές εκδόσεις και 12 βιβλία, ο Δρ Σπηλιώτης μοιράζεται τη γνώση του για τη διάγνωση, τη θεραπεία και την πρόληψη αυτής της επιθετικής μορφής καρκίνου. Η Πολυκλινική Υγεία, με σταθερή δέσμευση στην προαγωγή της υγείας, στηρίζει την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση για την πρόληψη και τη θεραπεία του καρκίνου του παγκρέατος.

Στη συνέντευξή του, ο Δρ Σπηλιώτης εξηγεί τη συχνότητα της ασθένειας, τα πρώτα συμπτώματα που συχνά παραμένουν «σιωπηλά», τις μεθόδους διάγνωσης, καθώς και τις νέες, καινοτόμες θεραπευτικές προσεγγίσεις, οι οποίες δίνουν ελπίδα σε ασθενείς και ιατρικές ομάδες.

Πόσο συχνή είναι η εμφάνιση του Καρκίνου του Παγκρέατος;

Στην Ευρώπη ο καρκίνος του παγκρέατος είναι ο ΕΒΔΟΜΟΣ σε σειρά συχνότητας και έχει αυξητική τάση.  Η πλειονότητα των περιστατικών είναι συνήθως άνω των 65 χρονών με σχεδόν ίδια αναλογία ανάμεσα σε γυναίκες και άνδρες.

Τί ακριβώς είναι ο Καρκίνος του Παγκρέατος.

Ο παγκρεατικός καρκίνος είναι μια δύσκολη αντιμετωπίσιμη μορφή που εμφανίζεται όταν τα παγκρεατικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα και δημιουργούν μία μάζα («όγκο»).  Κύριο χαρακτηριστικό του παγκρεατικού καρκίνου είναι ότι έχει μία ΓΕΝΕΤΙΚΗ πολυπλοκότητα με πολλαπλές μεταλλάξεις που καθιστούν δύσκολη την αντιμετώπιση του με φάρμακα, χημειοθεραπεία, ανοσοθεραπεία ή στοχευτική θεραπεία.

Πόσο δύσκολος αντίπαλος είναι στην αντιμετώπισή του ο συγκεκριμένος καρκίνος;

Λόγω της προηγούμενης αναφοράς στην βιολογική του συμπεριφορά είναι αρκετά «ύπουλος» και θεραπευτικά ανθεκτικός.  Απαιτείται σημαντική επαγρύπνηση και αξιολόγηση άτυπων συμπτωμάτων και βέβαια κάθε διαταραχή που θα εμφανιστεί στην λειτουργία της πέψης ή εμφάνισης ή απορρύθμισης σακχάρου θα πρέπει να θέτουν την ιατρική ομάδα και τον ασθενή σε εγρήγορση για την διερεύνηση άνω κοιλίας και ιδιαίτερα παγκρέατος.

Ποια τα συμπτώματα εμφάνισης του καρκίνου του παγκρέατος;

Σε πρώιμη φάση δυστυχώς δεν προκαλούν συμπτώματα ή σημεία.  Όταν αρχίζουν να προκαλούν συμπτώματα συνήθως είναι τοπικά προχωρημένος πόνος στην κοιλία ή στην πλάτη, που πολλές φορές εκλαμβάνεται ως οσφυαλγία και ο ασθενής αντιμετωπίζεται από ορθοπεδικούς ή ρευματολόγους.

Όταν ο όγκος αναπτύσσεται στην κεφαλή του παγκρέατος τότε συνήθως εμφανίζεται ΙΚΤΕΡΟΣ (κιτρίνισμα δέρματος και ματιών) ΥΠΕΡΧΡΩΣΗ ΟΥΡΩΝ (σαν κονιάκ) αποχρωματισμός κοπράνων (σαν στόκος) και κνησμός (έντονη φαγούρα).

Τα συμπτώματα αυτά οφείλονται σε απόφραξη απαγωγής της χολής στο 12δάκτυλο και αύξηση των τιμών της στο αίμα.  Παράλληλα έχουμε ΑΠΩΛΕΙΑ ΒΑΡΟΥΣ σε μικρό χρονικό διάστημα ή σε αρκετές περιπτώσεις εμφανίζεται ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ.

Ποιοι είναι οι τρόποι διάγνωσης;

Οι τρόποι διάγνωσης, περιλαμβάνουν μια σειρά εξετάσεων εργαστηριακών και απεικονιστικών.  Ο πλήρης εργαστηριακός έλεγχος μαζί με ογκολογικούς δείκτες.

Απεικονιστικά θα πρέπει να γίνει:

Υπερηχογράφημα κοιλίας, για τον έλεγχο του ήπατος, του παγκρέατος, του σπλήνα και νεφρών.

Αξονική τομογραφία κοιλίας για λεπτομερή έλεγχο των εσωτερικών οργάνων.

Μαγνητική χολλαγγειογραφία (MRCP)  βοηθάει στην τρισδιάστατη απεικόνιση του χοληφόρου συστήματος και του παγκρεατικού πόρου.

Μαγνητική αγγειογραφία σπληνοπυλαίου άξονα, δίνει πληροφορίες για την αιματική (αγγειακή και φλεβική ροή)  της περιοχής παγκρέατος και των πυλών του ήπατος.

Ενδοσκοπική παλίνδρομη  χολλαγγειογραφία. (ERCP)

Δίνει απεικόνιση  των χοληφόρων οδών, επιτρέπει την λήψη κυτταρολογικού υλικού και αν υπάρχει ιατρός τοποθετεί stent για απελευθέρωση της ροής της χολής 

Ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα (EUS)  

Επιτρέπει την καθοδηγουμένη λήψη δείγματος (βιοψία) παγκρεατικού ιστού.

Ποιοι οι τρόποι θεραπείας και αντιμετώπισης;

Η θεραπεία απαιτεί συνδυασμό και πολυπαραγοντική αντιμετώπιση ανάλογα με το στάδιο που θα διαγνωσθεί η νόσος.

Συνήθως σε ένα ποσοστό 20% είναι χειρουργικά εξαιρέσιμη η νόσος, αλλά θα πρέπει να προηγηθούν 3 κύκλοι νέο-επικουρικής Χημειοθεραπείας που θα βελτιώσει την εκτομή χωρίς υπολειπόμενα κύτταρα.

Σε ποσοστό περίπου 40% η νόσος είναι τοπικά προχωρημένη, αλλά ΧΩΡΙΣ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΙΣ, στο ήπαρ, πνεύμονες, περιτόναιο.

Η έννοια «τοπικά προχωρημένη» καθορίζεται από πίεση ή διήθηση φλεβικών (μεσεντέριος, σπληνική, πυλαία) στελεχών ή αρτηριακών δομών (άνω μεσεντέριος ή αλλήρειος τρίποδας).

Στις περιπτώσεις αυτές η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία είναι η θεραπεία επιλογής και βεβαίως σε περίπτωση υποσταδιοποίησης μπορεί να είναι επιλογή και η χειρουργική επέμβαση.  Μια νέα τεχνική που έχει εφαρμοσθεί σε αυτές τις περιπτώσεις την τελευταία 10ετία είναι η εφαρμογή της ανάστροφης ηλεκτροπώροσης (irreversible electroporation) που εφαρμόζει μέσω ειδικών ηλεκτροδίων (Nano knife) διεγχειρητικά εναλλασσόμενο ηλεκτρικό ρεύμα που καταστρέφει την κυτταρική μεμβράνη του καρκινικού κύτταρου και προκαλεί τον θάνατο του (Απόπτωση).

Αυτή η μέθοδος εφαρμόζεται σε μια μικρή επέμβαση 70λεπτών και σε 2 μέρες ο ασθενής επιστρέφει σπίτι του.

Στο υπόλοιπο 40% των περιστατικών με διεγνωσμένο καρκίνο του παγκρέατος είναι μεταστατικός, συνήθως στο ήπαρ και η ΒΑΣΙΚΗ θεραπεία είναι η συστηματική χημειοθεραπεία μαζί με νέες στοχευτικές και ανοσολογικές θεραπείες.

Υπάρχει τρόπος πρόληψης / θωράκισής μας κατά του Καρκίνου του Παγκρέατος;

Η πρόληψη είναι αρκετά δύσκολη και αυτό διότι δεν υπάρχουν συμπτώματα σε αρχικό στάδιο, δεν υπάρχει κάποιο ειδικό test για πρώιμη ανίχνευση και δεν μπορούμε εύκολα να προσδιορίσουμε ομάδες υψηλού κινδύνου.

Κάπνισμα, αλκοόλ, σακχαρώδης διαβήτης, παχυσαρκία και ίσως ιστορικό στην οικογένεια θα πρέπει να γίνεται προσπάθεια αλλαγής της καθημερινότητας με υγιεινή διατροφή, απώλεια βάρους, έλεγχος παχυσαρκίας και άσκηση θα δυναμώσουν και θα θωρακίσουν την άμυνα μας έναντι του καρκίνου του παγκρέατος.

Υπάρχουν ελπίδες για καλύτερα αποτελέσματα στην αντιμετώπισή του;

Νέα φάρμακα, χορήγηση με νανοσωματίδια και συνεχείς μελέτες σε μοριακό και γενετικό υλικό, αφήνουν αισιόδοξες προοπτικές ότι στο μέλλον θα μπορούμε να γνωρίζουμε περισσότερα και να πραγματοποιούμε πιο στοχευμένες θεραπευτικές παρεμβάσεις.