Ξανά στο προσκήνιο βρέθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία αναφορικά με το μεταναστευτικό.Το πολύνεκρο ναυάγιο που αποκαλύφθηκε τη Δευτέρα 17 Μαρτίου 2025 έδωσε νέα τροφή για σχολιασμό αναφορικά με το ενδεχόμενο επαναπροώθησης μεταναστών (push -back)  Τα τελευταία 10 χρόνια η χώρα μας έδωσε καθεστώς διεθνούς προστασίας σε 18.000 πρόσφυγες.

Τι είναι το καθεστώς διεθνούς προστασίας

Όλα τα άτομα με καθεστώς διεθνούς προστασίας, δηλαδή πρόσφυγες, δικαιούχοι καθεστώτος συμπληρωματικής προστασίας και αιτητές ασύλου προστατεύονται από την αρχή της μη- επαναπροώθησης καθώς και άτομα με καθεστώς διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους.

Κάτω από πολύ αυστηρές προϋποθέσεις και ύστερα από συγκεκριμένη διαδικασία που προβλεπονται από το νόμο, μπορεί να αποφασιστεί η απέλαση πρόσφυγα ή προσώπου με καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας ή προσώπου με καθεστώς διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους, αν αυτό θεωρηθεί αναγκαίο για λόγους δημοσίου συμφέροντος ή δημόσιας τάξης. 

>>>>Διαβάστε επίσης: Χωρίς αποτέλεσμα μέχρι στιγμής οι έρευνες για εντοπισμό αγνοουμένων από ναυάγιο<<<<

Ωστόσο, απέλαση οποιουδήποτε ανθρώπου σε χώρα όπου θα κινδύνευε να υποστεί βασανιστήρια, απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία απαγορεύεται, έστω και αν έχει αποφασιστεί απέλαση για λόγους δημόσιας ασφάλειας και τάξης. Όλοι οι κάτοχοι καθεστώτος διεθνούς προστασίας απολαμβάνουν συγκεκριμένα αστικά πολιτικά και κοινωνικο-οικονομικά δικαιώματα με βάση τη νομοθεσία.

Όσον αφορά αιτητές ασύλου, ο Νόμος επιτρέπει σε όλους τους αιτητές να έχουν πρόσβαση στην επικράτεια της χώρας και στα παρεπόμενα δικαιώματα που προβλέπει η νομοθεσία. Ακόμα και αιτητές ασύλου οι οποίοι ενδεχομένως να εμπίπτουν στις διατάξεις του Κανονισμού του Δουβλίνου ΙΙ, αποκτούν καθεστώς αιτητή ασύλου.

Στον περί προσφύγων Νόμο, περιλαμβάνεται ο ορισμός του Πρόσφυγα, όπως διατυπώνεται και στην Σύμβαση για τους Πρόσφυγες του 1951. Προβλέπεται επίσης διαδικασία για την εξέταση αιτήσεων ασύλου και παράλληλα, καθορίζονται τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο, αναγνωρισμένων προσφύγων και άλλων προσώπων που χρήζουν διεθνούς προστασίας.

Οι συνθήκες υποδοχής των αιτούντων άσυλο, ρυθμίζονται από τους περί Προσφύγων (Συνθήκες Υποδοχής Αιτητών) Κανονισμούς του 2005. 

Το κυπριακό σύστημα χορήγησης ασύλου είναι σχετικά πρόσφατο, καθώς οι κυπριακές αρχές ανέλαβαν την ευθύνη για το χειρισμό των υποθέσεων παροχής ασύλου από την 1η Ιανουαρίου 2002, οπότε η Κυπριακή Κυβέρνηση αντικατέστησε την Υπάτη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών (UNHCR) στη διεκπεραίωση αιτήσεων ασύλου.

Push back: Παραβιάζουν την απαγόρευση της συλλογικής απέλασης αλλοδαπών

Η επαναπροώθηση: (pushback) στην μελέτη της μετανάστευσης είναι ο όρος ο οποίος αναφέρεται «σε ένα σύνολο κρατικών μέτρων κατά τα οποία οι πρόσφυγες και οι μετανάστες απωθούνται προς τα σύνορα της χώρας από την οποία προήλθαν. Η απώθηση αμέσως μετά τη διέλευσή τους γίνεται  χωρίς να ληφθούν υπόψη οι ατομικές τους συνθήκες, δηλαδή οι λόγοι που τους ανάγκασαν να φύγουν και χωρίς καμία δυνατότητα να υποβάλουν αίτηση για άσυλο.

Προφανώς, οι επαναπροωθήσεις παραβιάζουν την απαγόρευση της συλλογικής απέλασης αλλοδαπών, όπως κωδικοποιείται στο Πρωτόκολλο 4 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Οι επαναπροωθήσεις παραβιάζουν την απαγόρευση των μαζικών απελάσεων, η οποία είναι απαγορευμένη πρακτική σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.

Η επαναπροώθηση έρχεται σε αντίθεση με την λεγόμενη "απόσυρση" των μεταναστών (pullback), μια μορφή εξωεδαφικού ελέγχου της μετανάστευσης. Στη λεγόμενη "απόσυρση", μια χώρα, η οποία θέλει να αποτρέψει τους αιτούντες άσυλο να έρθουν στο έδαφός της, συνεργάζεται με μια τρίτη χώρα ώστε η τρίτη χώρα να τους αποτρέψει από το να φύγουν.

Τρία περιστατικά σε μια εβδομάδα

Συνολικά σε μια εβδομάδα οι κυπριακές Αρχές προέβησαν σε έρευνα και διάσωση τριών περιστατικών στη θάλασσα. 

Πρώτο: Στις 13- 14 Μαρτίου 2025 σε σημείο της περιοχής έρευνας-διάσωσης της Κυπριακής Δημοκρατίας που συνορεύει με τον Λίβανο, εκτός χωρικών υδάτων της Κύπρου, σε διεθνή ύδατα έγινε περιστατικό μ,ε δυο βάρκες. Σε αυτό το σημείο εντοπίστηκαν δύο σκάφη. Ζητήθηκε η συνδρομή του Λιβάνου, μέσω του ΚΣΕΔ, όπου έγινε διαχείριση του περιστατικού διάσωσης. Η Κυβέρνηση διέψευσε κατηγορηματικά ότι έγινε υπήρξαν πυροβολισμοί ή ρίψη νερού ή επαναπροώθηση (pushback).

Δεύτερο: Tην Κυριακή 16 Μαρτίου ης Κυριακής, η Μη Κυβερνητική Οργάνωση (ΜΚΟ) με την επωνυμία «Alarm Phone» ειδοποίησε το ΚΣΕΔ για ανθρώπους που βρίσκονται σε κίνδυνο στη θάλασσα. Το  ΚΣΕΔ διερεύνησε την πληροφορία, όπως και σε όλες τις περιπτώσεις. Έγιναν έρευνες με πλωτά και εναέρια μέσα σε έκταση περίπου 1000 νμ2, χωρίς να έχουν εντοπιστεί σκάφη ή άνθρωποι. . 

Τρίτο: Tη Δευτέρα 17 Μαρτίου 2025  η Λιμενική και Ναυτική Αστυνομία (ΛΝΑ), στο πλαίσιο περιπολίας και κατόπιν επιχείρησης υπό τον συντονισμό του Κέντρου Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (ΚΣΕΔ), διέσωσε δύο ναυαγούς και ανέσυρε επτά σορούς. Κατά τις έρευνες δεν εντοπίστηκε οποιαδήποτε βάρκα. Δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί αν η τοποθεσία όπου βρέθηκαν οι δύο ναυαγοί και οι επτά σοροί είναι και η τοποθεσία του ίδιου του ναυαγίου. Σύμφωνα με ανακοίνωση του ΚΣΕΔ οι έρευνες συνεχίζονται χωρίς να βρεθούν άλλα ευρήματα.  Οι ναυαγοί εντοπίστηκαν από τη ΛΝΑ και περισυνελέγησαν. Σημειώνεται πως συνεχίζονται οι έρευνες, ενώ, μέχρι στιγμής, υπάρχει απόκλιση στις μαρτυρίες των ναυαγών και των συγγενών τους για το περιστατικό. Ο χώρος, ο χρόνος και οι συνθήκες του ναυαγίου της Δευτέρας παραμένουν άγνωστα μέχρι σήμερα.

Σε κοινή ανακοίνωση το Υπουργείο Άμυνας και το Υπουργείο Δικαιοσύνης υπογράμμισαν ότι «είναι θεμελιώδης υποχρέωσή όλων μας, συλλογικά, να λάβουμε μέτρα αντιμετώπισης των κυκλωμάτων διακινητών ανθρώπινων ψυχών που στον βωμό του κέρδους δεν διστάζουν να θέσουν ζωές σε κίνδυνο, επιβιβάζοντάς ανθρώπους σε μη αξιόπλοα σκάφη, διεξάγοντας ουσιαστικά ένα διεθνές έγκλημα. Η κριτική, δυστυχώς, δεν κατευθύνεται κατά αυτών των δικτύων οργανωμένου εγκλήματος.

Σύμφωνα με το Υπουργείο, « αυτό το κράτος, που σήμερα κατηγορείται, που έδωσε καθεστώς διεθνούς προστασίας σε περίπου 18.000 αλλοδαπούς τα τελευταία δέκα χρόνια και λαμβάνει εύσημα διεθνώς για τις συνθήκες διαβίωσης στο Κέντρο Πρώτης Υποδοχής (ΚΕΠΥ) Πουρνάρα και το Κέντρο Υποδοχής και Φιλοξενίας Αιτούντων Διεθνούς Προστασία (ΚΥΦΑΔΠ) Κοφίνου. Τονίζεται ότι η Κυπριακή Δημοκρατία ουδέποτε έχει αγνοήσει κλήση για βοήθεια ή μήνυμα που να αφορά περιστατικό έρευνας και διάσωσης και προβαίνει σε όλες τις δέουσες ενέργειες στο πλαίσιο της νομιμότητας».

Τι δήλωσε ο Χαρτσιώτης

Μιλώντας την Πέμπτη στο Πρωίνό Δρομολόγιο του ΡΙΚ ο Υπουργός Δικαιοσύνης Μάριος Χαρτσιώτης υπέδειξε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία ασκεί νόμιμα τα κυριαρχικά της δικαιώματα για επιτήρηση και φύλαξη των θαλασσίων της συνόρων, ενώ παρέχει και ανθρωπιστική βοήθεια, σε κάθε άτομο που βρίσκεται σε κίνδυνο.

Ο κύριος Χαρτσιώτης χαρακτήρισε ατεκμηρίωτους τους ισχυρισμούς της Υπάτης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες. Είπε ότι, εάν η εκπρόσωπος του Οργανισμού, Αιμιλία Στροβολίδου, έχει οποιαδήποτε στοιχεία, επιβάλλεται να τα καταθέσει στην Αστυνομία.

To AΚΕΛ ζητεί έρευνα

Με ανακοίνωση του, το ΑΚΕΛ ζητά από τον Γενικό Εισαγγελέα να προχωρήσει στον διορισμό ανεξάρτητης ερευνητικής επιτροπής για να διερευνηθούν οι καταγγελίες που είδαν το φως της δημοσιότητας ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει προβεί σε επαναπροωθήσεις αιτητών ασύλου στην Συρία.. Σύμφωνα με το ΑΚΕΛ, η προηγούμενη κυβέρνηση έδινε διαβεβαιώσεις ότι δεν γίνονται επαναπροωθήσεις μέχρι που το ΕΔΑΔ καταδίκασε με σοβαρά προστίματα την Κυπριακή Δημοκρατία γιατί όντως έκανε επαναπροωθήσεις.

Γιώργος Μιχαηλίδης