Ομολογουμένως, από το 2013 μέχρι και το 2018 υπήρξαν διάφορες εξελίξεις τόσο στο Κυπριακό όσο και σε επίπεδο Οικονομίας.

Από την μία η δέσμευση Αναστασιάδη να μην αποδεχθεί «κούρεμα» των τραπεζικών καταθέσεων και από την άλλη η δέσμευση για αποδέσμευση από συμφωνίες του τέως Προέδρου Χριστόφια, σε ό,τι αφορούσε το Κυπριακό, υπό άλλες περιστάσεις θα εξέγειραν τα πλήθη και ο λαός θα συμπεριφερόταν τιμωρητικά στο τέλος της 5ετίας.

Αντιθέτως, ο Ν. Αναστασιάδης φαίνεται, βάσει των δημοσκοπήσεων, να απολαμβάνει της εμπιστοσύνης της πλειοψηφίας. Είναι γι’ αυτόν, κυρίως, τον λόγο που είτε εκλεγεί είτε όχι, ο Αναστασιάδης, μαζί με την επιτυχία/αποτυχία του κλείνει ένα μεγάλο πολιτικό κεφάλαιο (συμφωνεί ή διαφωνεί κάποιος με τις πολιτικές του) σε επίπεδο προσωπικοτήτων.

Η ευχέρειά του να πείθει σημαντικό μέρος του λαού, είτε λόγω ρητορικής δεινότητας είτε για άλλους λόγους, έχοντας επιρροή στις εκλογικές του προτιμήσεις, επιτυγχάνοντας «συγχώρεση» και «εξιλέωση» για τα πολιτικά του λάθη, τα οποία ενίοτε βγάζουν μάτι, είναι αξιοσημείωτη και είναι άγνωστο κατά πόσον θα απαντηθεί ξανά στην Κύπρο.    

Οι σύμβουλοι επικοινωνίας, οι εκλογολόγοι και οι ειδικοί γνώριζαν ότι ο Αναστασιάδης δεν ήταν εκλέξιμος το 2008, γι’  αυτό δεν διεκδίκησε την προεδρία. Φυσικά, πρέπει να του πιστωθεί η σαρωτική αντιπολίτευση το τελευταίο εξάμηνο του 2007, κάτι που επενέργησε σημαντικά στην αποδόμηση της εικόνας του Τάσσου Παπαδόπουλου, λειτουργώντας αρνητικά για την υποψηφιότητα Παπαδόπουλου.

Ό,τι δεν έκανε το 2008 το έπραξε το 2013, και αφού οι συγκυρίες ήταν με το μέρος του, ευελπιστώντας να το επαναλάβει το 2018. Έχοντας κατά νουν την περίπτωση Βασιλείου του 1993 -ένα ακόμη ιστορικό προηγούμενο για την πολιτική επικοινωνία στην Κύπρο- ο οποίος μπήκε στον β’ γύρο με όλες τις ευνοϊκές συγκυρίες με το μέρος του, το επιτελείο Αναστασιάδη ζυγίζει με μέτρο τις συνθήκες.

Το 2013 ενώ εμφανιζόταν ως ο βασικός διεκδικητής του θώκου δεν άφησε τον αρνητισμό να κυριαρχήσει στη ρητορική του και στην στρατηγική επικοινωνία του, μη επιτιθέμενος κατά του απερχόμενου προέδρου σε βαθμό που αυτό θα επέφερε ανάστροφα αποτελέσματα.

Φαίνεται, από διάφορες μετρήσεις που έγιναν στη βάση συγκεκριμένων επιστημονικών και αναλυτικών εργαλείων, ότι οι επιτελείς ήξεραν ή υπολόγιζαν περίπου μέχρι πού έπρεπε να φτάσουν τα επίπεδα αρνητισμού ώστε να μην ρισκάρουν τα δημοσκοπικά αποτελέσματα, και στην τελική τα εκλογικά, λόγω αντιπολιτευτικού οίστρου, υποθηκεύοντας τη λογική της εκστρατείας στην ικανοποίηση πρόσκαιρων συναισθηματικών εξάρσεων.

Έτσι, απαντούσε σε όποια αρνητική δήλωση αναφερόταν στο πρόσωπό του κάτι που δεν έκανε ο Τάσσος Παπαδόπουλος το 2008. Τότε, είχε παρατηρηθεί το φαινόμενο της ολιγωρίας εκ μέρους του Παπαδόπουλου- πέραν της μη ικανοποίησης αιτημάτων συγκεκριμένων υποομάδων του πληθυσμού- να μην απαντάει σε αρνητικές εκκλήσεις των Χριστόφια-Κασουλίδη που καταφέρονταν εναντίον του, προσβλέποντας πιθανόν σε συνεργασία στον β’ γύρο, είτε με τον έναν είτε με τον άλλον, γεγονός που εξελίχθηκε σε ένα από τα βαρίδια της υποψηφιότητάς του.

Η αποτυχία του Τάσσου Παπαδόπουλου το 2008 πέραν της χρηστικής αξίας της, σε επίπεδο αρνητισμού, τα πολλαπλά διδάγματά της εκτείνονται μέχρι σήμερα.

Βασικοί συντελεστές εκείνου του εγχειρήματος έχουν ξανασμίξει σήμερα, 10 χρόνια μετά, γύρω από την υποψηφιότητα Νικόλα Παπαδόπουλου έχοντας υπ’ όψιν τα λάθη που έγιναν τότε, με την προσδοκία να τα αποφύγουν.

Το 2007-08 επικράτησε ένα επικοινωνιακό αλαλούμ και μία πρωτοφανής αποκέντρωση της στρατηγικής προς τα κομματικά επιτελεία με συνέπεια την πολυγλωσσία και την επικοινωνιακή Βαβυλωνία. Σήμερα, παρατηρείται ακριβώς το αντίθετο: η επικοινωνία να περιστρέφεται σε 3-4 πρόσωπα ενώ οι επικεφαλής των κομματικών σχηματισμών να είναι οι αφανείς υποστηρικτές, χωρίς αυτή η τακτική να εγγυάται την κατάκτηση των μέγιστων στόχων.

Το στοίχημα για τον Ν. Παπαδόπουλου, εν πρώτοις, είναι η είσοδος στον β’ γύρο των εκλογών. Αυτό, από μόνο του, θα αποτελέσει μία μεγάλη έκπληξη, όχι διότι δεν το πέτυχε ο Τάσσος Παπαδόπουλος υπό ευνοϊκότερες συνθήκες, αλλά διότι ποτέ άλλοτε υποψήφιος υποστηριζόμενος αποκλειστικά από το κέντρο, καθ’ ολοκληρία ή εν μέρει, δεν το έχει καταφέρει, καθώς στην Κύπρο ο διπολισμός είναι μέχρι στιγμής ανίκητος.

Ποτέ και κανένας υποψήφιος δεν έχει προκριθεί στον επόμενο γύρο ή ακόμα περισσότερο να εκλεγεί χωρίς να στηρίζεται από το ΑΚΕΛ ή τον ΔΗΣΥ. Μάλιστα, το 1983 και το 2003 οι Κυπριανού και Παπαδόπουλος, αντίστοιχα, εκλέχθηκαν από την πρώτη Κυριακή με την στήριξη του ΑΚΕΛ.

Συνεπώς, η πόλωση που επιτυγχάνεται τις τελευταίες ημέρες πριν τις εκλογές, όπως και αστάθμητοι παράγοντες που δεν λαμβάνονται υπ’ όψιν από τα κέντρα προγνώσεων και δημοσκοπήσεων (βλ. μόνιμοι κάτοικοι εξωτερικού) προκαλούν τέτοια συσπείρωση στους οπαδούς των δύο κομμάτων που κανείς δεν μπορεί να πει μετά βεβαιότητας ότι οι σημερινές δημοσκοπήσεις, οι οποίες στην πλειονότητά τους προκρίνουν Ν. Παπαδόπουλο έναντι Μαλά, ότι θα επαληθευτούν. Ανασκοπώντας την ιστορία των εκλογών διακρίνεται μία ομοιότητα με τις εκλογές του 1988.

Οι τρεις εκ των τεσσάρων υποψηφίων επαναδιεκδικούσαν, επαναλαμβάνοντας το εγχείρημα του 1983, με κερδισμένο τελικά τον νεοεμφανισθέντα Βασιλείου.

Η λογική των δημοσκοπήσεων προκρίνει ως επικρατέστερα ζευγάρια για τον β’ γύρο τους Αναστασιάδη-Μαλά ή Αναστασιάδη-Παπαδόπουλο.

Οι αριθμοί είναι ξεκάθαροι: Ο Σταύρος Μαλάς δεν μπορεί να αποκτήσει την απαιτούμενη δυναμική ώστε να εκλεγεί Πρόεδρος.

Ουσιαστικά, προβλέπεται επανάληψη της δεύτερης Κυριακής του 2013 και το στοίχημα πλέον μετατίθεται στο αν η διαφορά θα είναι μεγαλύτερη ή μικρότερη.

Ο κύριος λόγος εκπορεύεται από την αποτυχημένη, για πολλούς, 5ετία (2008-2013) η οποία ακολουθεί τον Σταύρο Μαλά, εξαιτίας της συμμετοχής του στο κυβερνητικό σχήμα, μετά την αποχώρηση του ΔΗΚΟ. Οι μνήμες του κόσμου είναι νωπές και οι συνέπειες της παρελθούσας διακυβέρνησης καταμετρούνται και αποτιμούνται μέχρι σήμερα, κάτι που δημιουργεί αρνητικούς συνειρμούς, επηρεάζοντας το συλλογικό (της πλειοψηφίας τουλάχιστον) θυμικό.

Άλλωστε, η δεξιόστροφη τάση που θα αναπτύξει το ΔΗΚΟ, εισροή ψήφων από εκλογείς που στήριξαν ΕΛΑΜ στον πρώτο γύρο και η αναμενόμενη διαφορά που θα έχει ο Αναστασιάδης στον πρώτο γύρο κρίνονται ικανά να επιβεβαιώσουν τα ευρήματα των μετρήσεων.

Σε περίπτωση που το τελικό ζευγάρι είναι Αναστασιάδης-Παπαδόπουλος τότε τα δεδομένα διαφοροποιούνται. Βαρόμετρο, βεβαίως, θα αποτελέσει το ΑΚΕΛ που κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει σε ποια φάση θα το πετύχει η Ιστορία εν όψει μιας τέτοιας εξέλιξης.

Η αντίδραση είναι απρόβλεπτη όσο απρόβλεπτη είναι η επόμενη μέρα για το πολιτικο-κομματικό σύστημα του οποίου η αρχιτεκτονική έχει δομηθεί, κατά κόρον, σε ένα διπολικό μοντέλο ισορροπιών. Κατά τη δική μας εκτίμηση το ΑΚΕΛ θα κινηθεί στο μη χείρον ώστε να επιτύχει το βέλτιστο υπό τις περιστάσεις. Ποιο θα είναι αυτό;

Η επιλογή Αναστασιάδη απορρίπτεται ασυζητητί για λόγους ιδεολογικούς, ιστορικούς, ψηφοθηρικούς, μελλοντικούς, παρά την σύγκλιση στα πλείστα σημεία του Κυπριακού. Η επιλογή Παπαδόπουλου θα φάνταζε πιο πιθανή, αλλά… Η ένσταση έγκειται στις σχέσεις των δύο μερών. Ο Ν. Παπαδόπουλος ποτέ σχεδόν δεν είχε καλές σχέσεις με την ηγεσία του ΑΚΕΛ αφού τα χνώτα τους δεν ταιριάζουν επ’ ουδενί στα μείζονα ζητήματα, Κυπριακό και Οικονομία. Επιπλέον, η αποδόμηση που έχει υποστεί ο Ν. Παπαδόπουλος, τα τελευταία χρόνια από την ηγεσία του ΑΚΕΛ, θα καθιστούσαν τελείως άτοπη μια τέτοια επιλογή και το ΑΚΕΛ αναξιόπιστο ως προς τους οπαδούς του πρωτίστως.

Συνεπώς, η «κατά βούληση» επιλογή είναι η επικρατέστερη… με την ελπίδα εκ μέρους του ΑΚΕΛ να επανεκλεγεί ο Αναστασιάδης. Σε αντίθετη περίπτωση το ΑΚΕΛ θα βρίσκεται σε αχαρτογράφητα νερά και προ του κινδύνου απώλειας της διακριτής του θέσης ως αξιωματικής αντιπολίτευσης καθώς ο ρόλος αυτός θα μεταβιβαστεί αυθωρεί και παραχρήμα στον ΔΗΣΥ.    

Δύο ακόμη επισημάνσεις μπορούν να γίνουν για τις επερχόμενες εκλογές: Πρώτον, η αμφισβήτηση των δημοσκοπήσεων. Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι οι δημοσκοπήσεις δεν εξυπηρετούν σκοπιμότητες ή ότι αποτελούν την κολυμβήθρα του Σιλωάμ.

Αρκετές φορές δεν έχουν δώσει σωστά προγνωστικά, ιδιαίτερα πρόσφατα που ο βαθμός δυσκολίας των δημοσκόπων αυξάνει, λόγω της δυσπιστίας των εκλογέων ως προς τις μετρήσεις. Επιπλέον, η επιλεκτική χρήση αποτελεσμάτων από τους υποψηφίους και τα επιτελεία μετατρέπει τις δημοσκοπήσεις από εργαλεία αποτύπωσης τάσης σε εργαλεία χειραγώγησης της κοινής γνώμης.

Μολαταύτα, στην παρούσα συγκυρία οι διαφορές είναι τέτοιες ώστε να μην αμφισβητείται η πρωτιά στον πρώτο γύρο ως επίσης και οι δύο υποψήφιοι οι οποίοι έχουν τις περισσότερες πιθανότητες εισόδου στην τελική φάση, σενάρια στα οποία στηρίχθηκε η πιο πάνω ανάλυση.

Κατά δεύτερον, στις εφετινές εκλογές αποφασίστηκε η διεξαγωγή μόνο μίας τηλεμαχίας την στιγμή που το 2008 παρακολουθήσαμε δύο, πριν τον α’ γύρο, ενώ το 2013 πραγματοποιήθηκαν τρεις την αντίστοιχη περίοδο.

Χωρίς κανείς να μπορεί να ισχυριστεί ότι τα debates μεταστρέφουν εύκολα συμπεριφορές ή στάσεις του εκλογικού σώματος, η απόφαση για διεξαγωγή μόνο μίας συζήτησης αποτελεί την αντίφαση της ψηφιακής εποχής και την απάθεια όσων προηγούνται στις δημοσκοπήσεις για να μην εξαντληθούν όλα τα διαθέσιμα μέσα προς διεξοδική ενημέρωση των πολιτών, προκειμένου να εξαλειφθεί το ρίσκο απώλειας ψήφων που κινούνται οριακά.   

Υποψήφιος διδάκτωρ Πολιτικής Επικοινωνίας*