Η απαξίωση των πολιτών για την πολιτική και τους πολιτικούς έχει φτάσει τα τελευταία χρόνια σε ανησυχητικά επίπεδα. Το διαπιστώνουμε σε εκλογικές αναμετρήσεις και καθημερινά σε παρέες και συζητήσεις κυρίως με νέους. Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι περίπου το 60% των νέων δεν θέλουν καν να ψηφίσουν στις προεδρικές εκλογές!

 Όταν μιλάμε για απαξίωση δεν εννοούμε μόνο την αποφυγή της ενεργού συμμετοχής ή άσκησης του εκλογικού δικαιώματος, αλλά και την αδιαφορία σε σχέση με την στοιχειώδη ενημέρωση και γνώση των εξελίξεων.

Πολλά έχουν γραφτεί για τους λόγους της στάσης αυτής (αναξιοπιστία πολιτικών, οικονομική κρίση, κρίση θεσμών και αξιών, αναξιοκρατία εντός και εκτός κομμάτων κ.α ). Δεν θα σταθώ τόσο στα πιθανά αίτια, όσο στο φαινόμενο του αυτομαστιγώματος από τη συνειδητή αυτή στάση. Μια στάση που οδηγεί σε ένα φαύλο κύκλο επιδείνωσης της απογοήτευσης και της πολιτικής, γιατί όπως είπε και ο Πλάτωνας «Μια από τις τιμωρίες που δεν καταδέχεσαι να ασχοληθείς με την πολιτική είναι ότι καταλήγεις να σε κυβερνούν οι κατώτεροι σου».

Αυτό που θέλουν να καταδείξουν οι πολίτες με την αδιαφορία και την απαξίωση προς τους πολιτικούς, άθελα τους αυτό ακριβώς ενισχύουν: την ολοένα και αυξανόμενη παρακμή του πολιτικού συστήματος και την εμφάνιση και κυριαρχία πολιτικών που δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες του λαού. Αυτό το παράδοξο για κάποιους φαινόμενο έχει μια πολύ απλή εξήγηση.  Όσοι περισσότεροι πολίτες εκφράζουν την απογοήτευση τους μέσα από την αποχή, την απαξίωση και την αδιαφορία, τόσο πιο εύκολο είναι για τους πολιτικούς και τα κόμματα να συμπεριφέρονται ακόμα πιο ανεύθυνα και να προωθούν συμφέροντα των λίγων. Όσο περισσότερο αδιαφορούν οι πολίτες, τόσο πιο εύκολη είναι η εκκόλαψη και ενδυνάμωση πολιτικών προσώπων με βασικές ελλείψεις πολιτικής παιδείας που βρίσκουν ευκαιρία εμφάνισης σε ένα πολιτικό σκηνικό χωρίς επιτυχημένους επαγγελματίες, εμπειρογνώμονες, ακαδημαϊκούς, επιστήμονες και ηγετικές φυσιογνωμίες.

Το χειρότερο από όλα, είναι το γεγονός ότι λόγω της απαξίωσης αυτής ο πολίτης αδιαφορεί ή ακόμα αρνείται να παρακολουθήσει πολιτικές εξελίξεις σε όλα τα επίπεδα, από μια ψήφιση ενός απλού νομοσχεδίου μέχρι τις εξελίξεις για το Κυπριακό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην είναι πλέον σε θέση να παρατηρεί τις μεταβολές καλές ή κακές σε θέσεις και αρχές κομμάτων ή προσώπων. Έτσι λοιπόν είτε αφήνει να διαχειρίζονται άλλοι την ψήφο του, είτε από συνήθεια και δευτερεύοντα κριτήρια επιλέγει να ψηφίσει αυτούς τους οποίους θα καταψήφιζε αν ήταν επαρκώς ενημερωμένος. Γιατί δυστυχώς, η ψήφος μας σε πολλές περιπτώσεις έχει καταντήσει σε απλή εκδήλωση των γνωριμιών μας, της συμπάθειας κάποιου υποψηφίου λόγω της κοινωνικότητας του, είτε της υποτιθέμενης εξασφάλισης δυνητικού «μέσου» όταν χρειαστεί .Η ψήφος μας έχει καταντήσει να είναι «οπαδική» υποστήριξη ποδοσφαιρικής ομάδας.

Αυτά τα κριτήρια όμως, δεν έχουν καμία σχέση και πολλές φορές είναι αντίθετα με αυτά της έγκρισης ή όχι πολιτικών θέσεων, απόψεων, αρχών και ιδεολογικής συμπεριφοράς που καθορίζουν στο τέλος της ημέρας και τις αποφάσεις κάθε κυβέρνησης και κάθε Βουλής. Αποφάσεις που είτε το θέλουμε είτε όχι επηρεάζουν την καθημερινότητα μας, τα οικονομικά κάθε σπιτιού και τον μέλλον κάθε γενιάς.

Ας κάνουμε όλοι την αυτοκριτική μας και ας αναγνωρίσουμε επιτέλους, ότι «όσοι είναι εναντίον της πολιτικής είναι υπέρ της πολιτικής που τους επιβάλλεται» (Μπέρτολτ Μπρεχτ). Οι ευθύνες κάθε πολίτη είναι τεράστιες. Κανένας δεν νομιμοποιείται ηθικά να παραπονιέται όταν ψηφίζει (ή δεν ψηφίζει) με τον ίδιο τρόπο και τα ίδια κριτήρια τα οποία επέφεραν πολιτικές αποφάσεις με τις οποίες διαφωνεί.

 «Η ψήφος είναι πιο δυνατή από τη σφαίρα» (Αβραάμ Λίνκολν). Ας μην την στρέφουμε εναντίον μας.  Αρκετοί πολίτες είναι απαισιόδοξοι ή δεν επιθυμούν (και δικαίως) να επωμιστούν τα αρνητικά που έχει η ενεργή ενασχόληση με την πολιτική και τα κόμματα. Αυτό που μπορούμε όμως τουλάχιστον όλοι να κάνουμε, είναι να παραμένουμε ενημερωμένοι για τις πολιτικές εξελίξεις, θέσεις και αποφάσεις των κομμάτων και του κάθε πολιτικού ξεχωριστά. Ας  διαβάσουμε μια εφημερίδα, ας δούμε ένα δελτίο ειδήσεων, ας διερωτηθούμε, ας βάλουμε την κριτική σκέψη να λειτουργήσει και ας συγκρίνει ο καθένας τα πιστεύω και τις απόψεις του με αυτά που ο κάθε πολιτικός και το κάθε κόμμα εκφράζει, μακριά από κομματικές περιχαρακώσεις και κομματικό φανατισμό…  και τότε ίσως γίνει μια αρχή για αλλαγή προς ένα καλύτερο αύριο. Η αποχή δεν είναι αντίδραση, η έλλειψη πολιτικής παιδείας και γνώσης δεν είναι πολιτική στάση.  Η άγνοια ενός ψηφοφόρου βάζει σε κίνδυνο την ασφάλεια όλων (Τζων Κέννεντυ), γιατί σε μια κοινωνία δεν ζούμε μόνοι μας, έχουμε συλλογική ευθύνη!

Αλέξης Κουτσελίνης

Οικονομικές Επιστήμες, MA HRm