Είναι γεγονός ότι το περιβάλλον υγείας στην Κύπρο έχει πλέον χωριστεί σε δυο κατηγορίες: Σε αυτούς που ‘κρατούν’ και πληρώνουν ιδιωτική ασφάλεια υγείας και έχουν αμέσως πρόσβαση σε νοσηλεία και οι άλλοι που ‘δεν κρατούν’ και είναι μόνο στο ΓεΣΥ και περιμένουν μέρες ή/και μήνες για πρόσβαση στη νοσηλεία. Το ΓεΣΥ χρειάζεται μια γερή μεταρρύθμιση αλλά να ξέρουμε πως αυτό θα μας στοιχίσει παραπάνω. Αν θέλουμε καλύτερο ΓεΣΥ πρέπει να πληρώσουμε και περισσότερα…
Σε λίγους μήνες, το ΓεΣΥ θα ολοκληρώσει 5 χρόνια ‘φουλ’ λειτουργίας του. Το ΓεΣΥ άρχισε να λειτουργεί αρχικά από τον Ιούνιο του 2019 και μετέπειτα με ‘πλήρη λειτουργία’ (όπως το ονομάζουν επίσημα) τον Ιούνιο του 2020.
Ιστορικά να υπενθυμίσουμε ότι η αρχική Νομοθεσία για το Γενικό Σύστημα Υγείας (ΓεΣΥ) ψηφίστηκε το 2001. Ωστόσο πέρασαν ολόκληρα 16 χρόνια για να συμφωνηθούν τα Νομοσχέδια και οι Κανονισμοί μεταξύ των εμπλεκομένων. Και επειδή η Στήλη δεν είναι έκθεση ιδεών, πρέπει να σημειωθεί ότι πρόκειται για ένα γελοίο χρονικό διάστημα (τα 16 χρόνια) που καταδεικνύει για άλλη μια φορά ότι στην Νήσο μας, κυριαρχούν τα συμφέροντα και οι μικροπολιτικές.
Όπως και να έχει, σημασία έχει ότι τα τελικά Νομοσχέδια και οι Κανονισμοί ψηφίστηκαν 16 Ιουνίου 2017 επί προεδρίας Νίκου Αναστασιάδη και με τότε Υπουργό Υγείας Γιώργο Παμπορίδη. Πρώτη εφαρμογή, όπως γράψαμε πιο πάνω, ήταν Ιούνιο του 2019 και ‘φουλ ή πλήρη’ εφαρμογή το 2020.
Το ΓεΣΥ, όπως εφαρμόστηκε, για αρχή, είναι ένα πολύ καλό σύστημα υγείας. Και γράφω ‘για αρχή πολύ καλό’ διότι υποχρεωτικά όταν αξιολογείς κάτι, το αξιολογείς με συγκεκριμένα δεδομένα και όχι με θεωρίες. Η αξιολόγηση λοιπόν, γίνεται με το τι είχες πριν το ΓεΣΥ και το τι έχεις τώρα με το ΓεΣΥ. Και έχεις πολλά οφέλη. Το μεγαλύτερο; Ότι έφυγε ο βραχνάς από τον κάθε πολίτη, να σκέφτεται να επισκεφτεί γιατρό λόγω κόστους ή να αποφεύγει τις αναλύσεις λόγω κόστους. Και αυτά είναι τα απλά, τα καθημερινά χωρίς να υπεισέρχομαι σε άλλα πιο πολύπλοκα ζητήματα υγείας.
Δεν υπάρχει λόγος να αναφερθώ στις όποιες υπερβολές έγιναν, όπως για παράδειγμα ότι μετατρέψαμε όλους τους Παθολόγους σε εκατομμυριούχους ή σχεδόν εκατομμυριούχους. Η ουσία είναι ότι εφαρμόστηκε ένα Γενικό Σύστημα Υγείας με στόχο την εξυπηρέτηση του πολίτη.
Στο σήμερα. Για πέντε χρόνια το ζήσαμε, το δουλέψαμε, το είδαμε το ΓεΣΥ στην πρακτική του εφαρμογή. Προκύπτουν ζητήματα. Προκύπτουν αδυναμίες. Προκύπτουν κενά. Τα οποία η Πολιτεία οφείλει να τα αντιμετωπίσει με γενναίες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις.
Πέραν των ‘εκατομμυριούχων παθολόγων’, το κυριότερο πρόβλημα, που αντιμετωπίζει ο πολίτης, είναι η μεγάλη καθυστέρηση των ασθενών στην ειδική νοσηλεία. Δηλαδή η επίσκεψη ενός ασθενή σε ειδικό ιατρό. Ανεξαρτήτως προβλήματος, η καθυστέρηση είναι γενικώς παντού. Από ασθενή που θέλει να επισκεφθεί οφθαλμίατρο και ορθοπεδικό έως νεφρολόγο και καρδιολόγο. Δεν νοείται να έχεις ένα θέμα με τα μάτια σου (λέω τώρα ως παράδειγμα) και να σου κλείνουν ραντεβού το συντομότερο σε μια βδομάδα, 10 μέρες. Για να μην αναφερθώ σε ραντεβού διαφόρων ειδικοτήτων που η αναμονή μπορεί να φτάνει και μήνες!!!
Αποτέλεσμα; Πλέον οι πολίτες να επιστρέφουν στην Ιδιωτική Ασφάλιση Υγείας. Αν τα οικονομικά σου, στο επιτρέπουν, έχεις την επιλογή να είσαι και στο ΓεΣΥ και την ίδια ώρα να πληρώνεις και ιδιωτική ασφάλεια υγείας, η οποία σου καλύπτει όλες τις υπηρεσίες που προσφέρονται από Ιατρούς και Κλινικές που δεν εντάχθηκαν στο ΓεΣΥ (ιατρικές, φαρμακευτικές, εξωνοσοκομειακές, ενδονοσοκομειακές, κτλ). Και το κυριότερο; Χωρίς καθυστέρηση, χωρίς ταλαιπωρία.
Συνεπώς, τι; Ενόσω το ΓεΣΥ συνεχίζει να λειτουργεί με τον τρόπο που λειτουργεί και ενόσω η Πολιτεία δεν τολμά για θαρραλέες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, θα ζούμε σε ένα περιβάλλον υγείας που είναι χωρισμένο σε δυο κατηγορίες και ταχύτητες: Σε αυτούς που ‘κρατούν’ και πληρώνουν ιδιωτική ασφάλεια υγείας και έχουν αμέσως πρόσβαση σε νοσηλεία και στους άλλους που ‘δεν κρατούν’ και είναι μόνο στο ΓεΣΥ και περιμένουν μέρες ή/και μήνες για πρόσβαση στη νοσηλεία.
Ωστόσο για να μην μιλούμε αντιδραστικά ή αντιπολιτευτικά ή ‘με διάθεση διαμαρτυρίας’, (διότι εμείς δεν είμαστε πολιτικοί για επικρίνουμε κάτι μόνο και μόνο γιατί ‘μας βολεύει’) πρέπει να τεθεί άλλη μια παράμετρος κάτω για το ΓεΣΥ, η οποία εννοείται δεν είναι και τόσο δημοφιλής. Ποια; Οι συνεισφορές.
Τα Συστήματα Υγείας ανά το παγκόσμιο είναι ‘ακριβό σπορ’. Η πλέον ακριβή υπηρεσία είναι το Σύστημα Υγείας. Όχι στην Κύπρο μόνο, αλλά επαναλαμβάνω ανά το παγκόσμιο.
Αυτή την στιγμή στην Κύπρο η μερίδα του κάθε μισθωτού πολίτη πιστώνεται με ποσοστό έως και 10.25% επί του μισθού του. Ο ίδιος συνεισφέρει 2.65%, ο εργοδότης του συνεισφέρει άλλα 2.9% και το κράτος άλλα 4.70%. Ο αυτοεργοδοτούμενος συνεισφέρει 4% και άλλα 4.70% το κράτος. Οι συνταξιούχοι συνεισφέρουν 2.65% και άλλα 4.70% το κράτος.
Ωστόσο ο μέσος όρος προϋπολογισμού υγείας ανά κεφαλή στην Κύπρο είναι πολύ χαμηλότερος από τον μέσο όρο στα συστήματα υγείας της ΕΕ. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat για το 2022, ο μέσος όρος κατά κεφαλή είναι στα €3,685 ενώ στην Κύπρο ο μέσος όρος είναι στα €2,700 (αυτό δεν σημαίνει πως είναι μόνο οι συνεισφορές αλλά γενικά η αναλογία του εθνικού Π/υ υγείας ανά κεφαλή. Το οποίο αυτό περιλαμβάνει και τις συνεισφορές. Συγκριτικά με το ΑΕΠ, η Κύπρος βρίσκεται στο 8,9% ενώ ο μέσος όρος της ΕΕ είναι στο 10,4%.
Τι σημαίνει αυτό; ‘Χέρι πούγκα’. Αν θέλεις καλύτερο ΓεΣΥ, πρέπει να πληρώσεις. Να πληρώσουμε. Όλοι μαζί. Και αν θέλεις να έχεις καλύτερο ΓεΣΥ πρέπει να κοιτάξεις, ποιες χώρες για παράδειγμα έχουν καλύτερο σύστημα υγείας από εσένα;
Σύμφωνα με τα στοιχεία κατάταξης στα καλύτερα συστήματα υγείας στην ΕΕ είναι αυτά της Ολλανδίας, Γερμανίας, Λουξεμβούργου, Ιρλανδίας. Σε αυτές τις χώρες ο μέσος όρος αναλογίας Προϋπολογισμού Υγείας ανά κεφαλή είναι: Στην Ολλανδία €5,470, στην Γερμανία €5,832, στο Λουξεμβούργο είναι €6,590 και στην Ιρλανδία €5,988.
Αν δε, πάρουμε τις πραγματικές συνεισφορές θα δούμε ότι στη Γερμανία πχ ένας εργαζόμενος καταβάλλει συνεισφορές ύψους 14,6% (7,3% ο ίδιος και 7,3% ο εργοδότης του) σε αντίθεση με την Κύπρο που οι συνεισφορές εργαζόμενου και εργοδότη είναι στα μόλις 5.55%. Δηλαδή 9% λιγότερα απ’ ότι στην Γερμανία.
Γίνεται συνεπώς αντιληπτό, ότι το να φωνάζουμε ότι το ΓεΣΥ θέλει μεταρρύθμιση (και όντως θέλει) και ότι πρέπει να γίνει καλύτερο (και όντως πρέπει να γίνει) είναι μόνο το ένα κομμάτι της εξίσωσης.
Το άλλο κομμάτι της εξίσωσης, είναι πως για να γίνει καλύτερο το ΓεΣΥ, θα πρέπει να πληρώσουμε και περισσότερα.
Δεν ξέρω αν υπάρχει καμιά Κυβέρνηση ή κόμμα που θα τολμήσει κάτι τέτοιο. Το πιθανότερο όχι. Άλλωστε κοντεύουν εκλογές. Πρώτα με το 2026 και μετά το 2028… Και ούτως ή άλλως αφού περιμέναμε 16 χρόνια για να ψηφιστεί, γιατί να μην περιμένουμε και άλλα 16 στην εφαρμογή για να κάνουμε μεταρρύθμιση;
