Μέσα από την ανασκόπηση των θέσεων των τελευταίων έξι ετών (2018-2024) γίνεται αντιληπτό ότι το μείζον ερώτημα ήταν και είναι ένα. Και τότε, και σήμερα: Αν σε όλα τα άλλα συμφωνούμε και το ΝΑΤΟ είναι η διέξοδος για μη τουρκικές εγγυήσεις και μη τουρκικό στρατό στην Κύπρο θα το απορρίψουμε και μαζί θα απορρίψουμε και τη λύση; Όλα τα άλλα είναι κουροφέξαλα και για εσωτερική κατανάλωση…
Η τελευταία φορά που ανοίχτηκε ουσιαστική δημόσια συζήτηση για θέμα ΝΑΤΟ, Κύπρος και λύση του Κυπριακού ήταν τέλη του 2018, ενώ θέμα ΝΑΤΟ ανοίχτηκε και κατά την προεκλογική των Προεδρικών Εκλογών του 2023.
Ας δούμε πρώτα τι λέχθηκε το 2018.
Τότε ο Γενικός Γραμματέας του ΑΚΕΛ, Άντρος Κυπριανού, σε συνέντευξη του στην Brief (18 Νοεμβρίου 2018) σημείωνε πως το ΑΚΕΛ δεν θα έκανε αποδεχτή λύση του Κυπριακού που θα είχε ανάμειξη το ΝΑΤΟ.
Αφού είπε ότι η προδοσία της Κύπρου σχεδιάστηκε στο Αρχηγείο του ΝΑΤΟ ρωτήθηκε ο κ. Κυπριανού:
Άρα διαφωνείτε και με την πρόσφατη Δήλωση Προθέσεων για συνεργασία Κύπρου- Αμερικής σε θέματα Ασφάλειας;
Για να απαντήσει:
-Αυτό είναι πολύ ανησυχητικό. Γιατί ακούγονται διάφορα σε επίπεδο πληροφοριών αναφορικά με το πλαίσιο λύσης του Κυπριακού. Λέγεται ότι θα επιχειρήσουν να θέσουν ως εγγυήτρια δύναμη το ΝΑΤΟ. Εμείς δεν πρόκειται να αποδεχτούμε ποτέ κάτι τέτοιο. Μας λένε ότι αυτό θα μας προστατεύσει. Καλά το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι μέλος στο ΝΑΤΟ την προστάτευσε στα Ίμια ενάντια στην τουρκική επιθετικότητα και προκλητικότητα; Γιατί εμείς να θεωρούμε στη δική μας περίπτωση ότι θα μας προστατεύσει;
Η δημόσια συζήτηση συνεχίστηκε και στις 20 Δεκεμβρίου 2018, ο τότε Πρόεδρος του ΔΗΣΥ, Αβέρωφ Νεοφύτου, σε Δημοσιογραφική Διάσκεψη, προσπάθησε να τερματίσει την όποια δημόσια συζήτηση περί ΝΑΤΟ λέγοντας πως δεν θα πρέπει να συζητείται το θέμα της ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ σε συνάρτηση με λύση του Κυπριακού, γιατί αυτό δεν θα εξασφάλιζε την στήριξη μιας λύσης από όλες τις πολιτικές δυνάμεις, λέγοντας παράλληλα πώς αυτό δεν αλλοιώνει τη θέση του ότι η Κύπρος ως μέλος της ΕΕ έχει δυτικό προσανατολισμό.
Είπε συγκεκριμένα: «Θεωρούμε ότι με την ένταξη στην ΕΕ, ο προσανατολισμός είναι σαφέστατος και είναι δυτικός. Όμως, ως άνθρωπος και ως ο ηγέτης ενός κόμματος που θέλει την επίλυση του κυπριακού προβλήματος και για να πετύχουμε την επίλυση του κυπριακού προβλήματος χρειαζόμαστε και πολιτικές δυνάμεις που θα στηρίξουν – αν βρούμε λύση – και θα ψηφίσουν υπέρ της λύσης και μια από αυτές τις δυνάμεις είναι και το κόμμα της Αριστεράς και γνωρίζω τις θέσεις τους. Άρα, θα ακύρωνα τη θέληση και το πάθος μου να ζήσω σε μια επανενωμένη πατρίδα με το να θέτω θέματα να ενταχθεί η χώρα μου στο ΝΑΤΟ με τη λύση του Κυπριακού, όταν γνωρίζω ποιες είναι οι θέσεις ενός άλλου μεγάλου κόμματος που χρειάζεται και η δική του στήριξη;».
Τότε η Στήλη (23 Δεκεμβρίου 2018) ανέδειξε το θέμα σχολιάζοντας τις τοποθετήσεις των δυο πολιτικών αντρών (ο ένας ήταν ο επικεφαλής της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης και ο άλλος ο ηγέτης του κυβερνώντος κόμματος), θέτοντας το εξής ερώτημα:
Αν το ΝΑΤΟ είναι η διέξοδος για μη τουρκικές εγγυήσεις και μη τουρκικό στρατό σε μια ενωμένη Κύπρο θα το απορρίψουμε και μαζί θα απορρίψουμε και τη λύση;
Και ταυτόχρονα έγραφα στο ίδιο Άρθρο της 23ης Δεκεμβρίου 2018:
«Το θέμα βεβαίως (ΝΑΤΟ και Λύση Κυπριακού) δεν είναι κατ’ επείγον. Διότι αυτή την στιγμή εκκρεμεί η προσπάθεια επανέναρξης των συνομιλιών, οι οποίες δεν εκτιμάται ότι θα επαναρχίσουν σύντομα. Όμως το πιο πάνω ερώτημα καλά είναι να βρίσκεται στην ατζέντα, διότι ποτέ δεν ξέρεις, πώς οι συγκυρίες αλλάζουν και πώς έρχονται τα πάνω κάτω… Και δεν αποκλείεται να το βρούμε μπροστά μας…»
Κατά την προεκλογική του 2023, ο Αβέρωφ Νεοφύτου είχε διαφορετική θέση από αυτή που διατύπωσε το 2018 και ενέταξε στις προτάσεις του την ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ σε συνάρτηση με τη λύση του Κυπριακού.
Ο Νίκος Χριστοδουλίδης σημείωνε προεκλογικά πως η επικέντρωση πρέπει να γίνει μέσω της ΕΕ και σε πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική και ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα προσέκρουε σε ΒΕΤΟ της Τουρκίας.
Ο Ανδρέας Μαυρογιάννης ακολούθησε την γραμμή του ΑΚΕΛ (όπως αυτή διατυπώθηκε το 2018). Ο Α. Μαυρογιάννης κατά την προεκλογική είπε για αυτό το θέμα όταν κλήθηκε να το σχολιάσει σε ραδιοφωνική παρέμβαση του στον ΑΣΤΡΑ στις 15 Ιουνίου 2022:
«Δεν καταλαβαίνω τι είναι αυτή η προστασία και η διασφάλιση που θα μας προσέφερε η ένταξη στο ΝΑΤΟ όταν εμείς κινδυνεύουμε και έχουμε υπαρξιακό πρόβλημα από μια χώρα μέλος του ΝΑΤΟ. Δεν καταλαβαίνω, πώς για παράδειγμα το ΝΑΤΟ προστατεύει την Ελλάδα από την τουρκική απειλή και επεκτατισμό. Το ΝΑΤΟ είναι ένας αμυντικός οργανισμός, με ένα συγκεκριμένο σκοπό»
Ακριβώς έξι χρόνια μετά (2018-2024) το θέμα του ΝΑΤΟ επανέρχεται στην επικαιρότητα με τις δημόσιες δηλώσεις του Νίκου Χριστοδουλίδη (στις 28 Νοεμβρίου 2024) όπου είπε συγκεκριμένα:
«Το γεγονός ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν μπορεί να είναι κράτος μέλος του ΝΑΤΟ λόγω των ενστάσεων της Τουρκίας, αποτρέπει την Εθνική Φρουρά από πολλές ευκαιρίες είτε αναβάθμισης είτε απόκτησης στρατιωτικού εξοπλισμού. Και ακριβώς επειδή δεν θέλουμε την Εθνική Φρουρά να χάνει αυτές τις ευκαιρίες, συζητούμε με τις ΗΠΑ - και χαίρομαι για τη θετική ανταπόκριση - σε τρία επίπεδα που προσφέρει η ιδιότητα του κράτους μέλους του ΝΑΤΟ, για το πώς μπορεί η Κυπριακή Δημοκρατία να αξιοποιήσει αυτές τις ευκαιρίες, έτσι ώστε όταν όλα είναι στη θέση τους, η Κυπριακή Δημοκρατία να μπορεί να γίνει κράτος μέλος του ΝΑΤΟ». Ερωτηθείς πότε θα ωριμάσουν οι συνθήκες που θα επιτρέπουν υποβολή της αίτησης, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε ότι «όσο πιο λίγα λέμε για αυτό το θέμα τόσο πιο κοντά είμαστε στον στόχο».
Προχωρώντας λοιπόν στην πιο πάνω ανασκόπηση των τελευταίων 6 ετών, κάποιος μπορεί να διαπιστώσει (με σχετικά μεγάλη ευκολία) πως το μέιζον ερώτημα παραμένει αναπάντητο. Διότι όλα τα υπόλοιπα που λέγονται είναι ήξεις αφήξεις και για εσωτερική κατανάλωση. Και το κύριο ερώτημα που αιωρείται από το 2018 είναι το εξής:
Αν διασφαλίζεται στη λύση το Κεφάλαιο της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων, μέσω ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ, η Λευκωσία θα πει όχι; Αυτό είναι το μείζον και σε αυτό το ερώτημα θα πρέπει να τοποθετηθούν όλοι όσοι θέλουν να ασχολούνται με αυτό το ζήτημα.
Αν δηλαδή η πρόταση θα είναι αποχώρηση Τουρκικού Στρατού, κατάργηση Εγγυήσεων και η Ενωμένη Κύπρος να αποτελεί μέρος του ΝΑΤΟ, με αεροπορικές και ναυτικές βάσεις σε ΗΠΑ και Γαλλία (και Βρετανία), όπου με την εδώ παρουσία τους θα εγγυόνται την ακεραιότητα της Κύπρου, υπάρχει κανένας που θα πει όχι;
