Ο Χάρης Γεωργιάδης παρουσίασε το νέο του βιβλίο με τίτλο «Νέος ρεαλισμός», στο οποίο προτείνει κάτι διαδικαστικά ρηξικέλευθο: Να προσπαθήσουμε να δούμε το Κυπριακό, μέσα από ένα νέο πρίσμα, με εξελικτική διαπραγμάτευση. Να αρνηθούμε το «δεν ισχύει τίποτε αν δεν συμφωνηθούν όλα» και να προχωρήσουμε σε μικρές ή μεγαλύτερες  συμφωνίες επί μέρους θεμάτων, που ελπίζουμε πως στο τέλος θα συνθέσουν ολοκληρωμένα το πάζλ.

Πρόκειται για μία εισήγηση -εκτιμά- που μας επιτρέπει να βγούμε από αδιέξοδα και να αντιμετωπίσουμε το Κυπριακό, με νέα προοπτική. 

Η πρώτη μου αντίδραση  στην ιδέα αυτή  είναι θετική, αλλά θα ήθελα συνεισφέροντας ελάχιστα και στον προβληματισμό, να ξεκινήσουμε από μία νέα βάση και με εντελώς νέες ιδέες από το πρωτογενές: την ασφάλεια μας! 

Γιατί θεωρώ πως περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, η αίσθηση της ασφάλειας θα είναι πραγματικά απελευθερωτική για να δούμε με νέο φακό την προοπτική συνεργασίας με τους Τουρκοκύπριους.

Αρχή με μία απλή συμφωνία…

Στο πλαίσιο αυτό, και ανεξαρτήτως τι θα γίνει σε άλλα ζητήματα, θα μπορούσαμε να επιδιώξουμε τη συνομολόγηση μίας συμφωνίας, στην οποία οι δύο πλευρές, εμείς και οι Τούρκοι, ως πρώτο βήμα, θα υπογράψουμε ένα Σύμφωνο μη επίθεσης. Θα συμφωνήσουμε πως  κανένας από τους δύο δεν θα κάνει την πρώτη στρατιωτική κίνηση για επίλυση των διαφορών μας.  Μία συμφωνία που θα λέει πως η χρήση στρατιωτικής βίας, δεν είναι μέσα στις επιλογές μας για την επίλυση των διαφορών μας. 

Αυτό και μόνο θα απαλλάξει τον κυπριακό ελληνισμό από ένα τεράστιο ψυχολογικό βάρος. 

Το επόμενο βήμα, (ενδεικτικά αναφέρω) θα μπορούσε να είναι μία  ανώδυνη απαγκίστρωση στρατιωτικών δυνάμεων, κι ένα τρίτο βήμα ή συμφωνία για μη αύξηση των οπλικών συστημάτων που υπάρχουν σήμερα στο νησί. Μπορούμε πχ, να αντικαταστήσουμε τα άρματα μάχης που έχουμε οι δύο πλευρές, αλλά όχι να αυξήσουμε τον αριθμό. Θα πρόκειται για ένα είδος μορατόριουμ δηλαδή. 

Κάποιος θα έλεγε ότι δεν έχει λόγο η Τουρκία να μας προσφέρει αυτή την ανακούφιση. Ούτε όμως  έχει και σοβαρό λόγο να το αρνηθεί…

Εδώ μπαίνει η συγκυρία που θα μπορούσε να μας οδηγήσει στο επόμενο βήμα.

Ασφάλεια με Ευρωπαικά εργαλεία

Σύντομα θα αρχίσει η διαπραγμάτευση Ευρωπαϊκής Ένωσης- Τουρκίας για το νέο μοντέλο σχέσης μεταξύ των δύο μερών. Η επιδίωξη της πλήρους ένταξης έχει καταρρεύσει παταγωδώς με ευθύνη της Τουρκίας, αλλά όλοι επιθυμούν την διατήρηση συνεργασίας σε επιλεγμένους τομείς. Ο πυλώνας Άμυνας και Ασφάλειας είναι ένας από τους σημαντικότερους που και οι δύο πλευρές επιθυμούν εμβάθυνση. 

Αυτό που δεν επιτρέπει την πρόοδο είναι η θέση της Κύπρου και της Ελλάδας. Με λίγα λόγια, εμείς μπλοκάρουμε την Τουρκία να προχωρήσει στη συνεργασία της με τον Ευρωπαϊκό αμυντικό πυλώνα και η Τουρκία εμποδίζει εμάς στην ανάπτυξη σχέσεων με το ΝΑΤΟ. Και οι δύο εμποδίζουμε την ολοκλήρωση και εμβάθυνση της αμυντικής σχέσης Ε.Ε- ΝΑΤΟ. Αλληλο-υπονομευόμαστε σε μία λογική μηδενικού αθροίσματος, την ώρα που η περιοχή μας φλέγεται και αυτό δεν το κατανοούν πολλοί.

Η ασφάλεια με νέα υλικά

Εκείνο που θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα, είναι η χρήση υλικών από την Ευρωπαική Ένωση και τη Συνθήκη της Λισσαβόνας για τη  δημιουργία ενός πιο ολοκληρωμένου δικτύου ασφαλείας για όλους. 

Η απειλή Νασράλα εναντίον της Κύπρου, είναι η πρώτη ανοικτή απειλή για πολεμική ενέργεια εναντίον κράτους  μέλους. Μεταξύ άλλων δοκιμάζει τα πολιτικά αλλά στην απίθανη περίπτωση μίας επίθεσης και τα αμυντικά αντανακλαστικά της ΕΕ.

Και θα ήθελα εδώ να θυμίσω μία δήλωση που πέρασε σχεδόν απαρατήρητη. Ο εκπρόσωπος της Κομισιόν Πίτερ Στάνο, απάντησε στην Χεσμπολάχ, υπενθυμίζοντας πως η Κύπρος, αποτελεί Ευρωπαϊκό έδαφος. 

Και λοιπόν; Τι σημαίνει αυτό;

Υπάρχει σημαντικό υπόβαθρο πίσω από αυτή τη δήλωση το οποίο μας επιτρέπει να αναδείξουμε την ανάγκη ενεργότερης εμπλοκής της ΕΕ στην ασφάλεια της χώρας μας, στηριγμένοι στις πρόνοιες της Συνθήκης της Λισσαβόνας και συγκεκριμένα τη «Ρήτρα Αμοιβαίας Συνδρομής» * και τη «Ρήτρα Αλληλεγγύης»**. (Στο τέλος του κειμένου οι συγκεκριμένες πρόνοιες).

Η πρόταση προς την Τουρκία

Η Τουρκία μέχρι σήμερα δεν δέχεται καμία εμπλοκή της ΕΕ στην Κύπρο, γιατί ακριβώς γνωρίζει πως αποτελεί το δικό μας προνομιακό γήπεδο. Στο θέμα της ασφάλειας, όμως μπορούμε να μοιράσουμε το παιχνίδι. 

Δηλαδή. Στο πλαίσιο μίας εξελικτικής λύσης, η ΕΕ, αναλαμβάνει την εγγύηση της ασφάλεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, λαμβάνοντας υπόψη το Πρωτόκολλο 10, που προβλέπει προσωρινή αναστολή του κοινοτικού κεκτημένου στις κατεχόμενες περιοχές. Προσωρινά, τίποτε δεν αλλάζει για τα κατεχόμενα σε ότι αφορά την ασφάλεια των Τουρκοκυπρίων. 

Η Τουρκία  συνεχίζει να είναι παρούσα ως κατέχουσα δύναμη και να εγγυάται την ασφάλεια των Τκ. 

Εμείς όμως εξασφαλίζουμε την επιβίωση μας. Μέχρι να δούμε που θα μας οδηγήσει η εξελικτική προσέγγιση. Κι εμείς ανοίγουμε τον δρόμο για να συνεργαστεί η Τουρκία με την ΕΕ στον πυλώνα Άμυνας και Ασφάλειας. 

Θα μπορούσε κάποιος να απαντήσει  πως… ήδη έχουμε αυτό το πλεονέκτημα ως μέλος της ΕΕ. Αλήθεια, όμως… το έχουμε στην πράξη; Η πεποίθηση μου είναι πως θα μπορούσαμε να το έχουμε πραγματικά εάν υπάρξει κάποιου είδος συναίνεση  και της Τουρκίας, η οποία θα αισθάνεται ότι είναι και η ίδια μέρος του Αμυντικού βραχίονα της ΕΕ.

Το επόμενο βήμα ποιος ξέρει. Μπορεί να αφορά το μεταναστευτικό ή το δημογραφικό.  Μία συμφωνία που να αφορά την προστασία της τουρκοκυπριακής κοινότητας που κινδυνεύει να εξαφανιστεί μέσα στο τουρκικό πλήθος που κατακλύζει τα κατεχόμενα, αξιοποιώντας πάντα το Κοινοτικό κεκτημένο ως μπούσουλα.

Τίποτε από τα πιο πάνω δεν θεωρώ ως ολοκληρωμένη πρόταση. Πρόκειται για απλές εισηγήσεις για μια νέα συζήτηση έξω από ότι έχουμε συνηθίσει…

H προσέγγιση του Κυπριακού μέσα από ένα εξελικτικό τρόπο έχει σοβαρούς υποστηρικτές και στην τουρκοκυπριακή κοινότητα. Εκείνοι βέβαια προτάσσουν άλλα ζητήματα όπως τρόπους «άρσης της απομόνωσης». Με αυτό μας βάζουν δύσκολα, αλλά… πότε ήταν εύκολο το Κυπριακό;

*Ρήτρα Αλληλεγγύης 

«…Η Ένωση και τα κράτη μέλη της ενεργούν από κοινού, με πνεύμα αλληλεγγύης, εάν ένα κράτος μέλος δεχθεί τρομοκρατική επίθεση ή πληγεί από φυσική ή ανθρωπογενή καταστροφή. Η Ένωση κινητοποιεί όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών μέσων που θέτουν στη διάθεσή της τα κράτη μέλη, για: 

• την πρόληψη τρομοκρατικής απειλής στο έδαφος των κρατών μελών, την προστασία των δημοκρατικών θεσμών και του άμαχου πληθυσμού από ενδεχόμενη τρομοκρατική επίθεση, την παροχή συνδρομής σε κράτος μέλος στο έδαφός του, μετά από αίτηση των πολιτικών του αρχών, σε περίπτωση τρομοκρατικής επίθεσης,
• την παροχή συνδρομής σε κράτος μέλος στο έδαφός του, μετά από αίτηση των πολιτικών του αρχών, σε περίπτωση φυσικής ή ανθρωπογενούς καταστροφής».

**Ρήτρα Αμοιβαίας Συνδρομής

«… Σε περίπτωση κατά την οποία κράτος μέλος δεχθεί ένοπλη επίθεση στο έδαφός του, τα άλλα κράτη μέλη οφείλουν να του παράσχουν βοήθεια και συνδρομή με όλα τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Αυτό δεν επηρεάζει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών μελών».

Σ.Σ. Προσέξτε τη σημαντική διαφορά ανάμεσα στις δύο ρήτρες: Στη ρήτρα αλληλεγγύης, προβλέπεται η άμεση κινητοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη Ρήτρα Αμοιβαίας συνδρομής, το κράτος που δέχεται την επίθεση θα πρέπει να ελπίζει ότι τα «άλλα κράτη μέλη κ.λπ), θα παράσχουν βοήθεια. 

ΛΟΙΖΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ