Στις 2 Αυγούστου του 2020, είπα τον επικήδειο λόγο σε ένα ήρωα, τον Γιώργο Εικοσάρη, που όταν θυσίασε τη ζωή του στις 9 Αυγούστου 1964, εγώ ήμουν μόλις έξι χρονών. Τον κηδεύσαμε όμως, 54 χρόνια μετά στη γενέτειρα του το Δάλι, στις 2.08.2020 διότι τότε ταυτοποιήθηκαν τα οστά του.
Έτσι φέτος έχουμε άλλη μια αλγεινή επέτειο στην Κύπρο, έξι δεκαετίες από τις μάχες της Τηλλυριάς, με απώλειες περί των 60 ανθρώπους που χάθηκαν κάτω από απίστευτα τραγικές συνθήκες αφού πολλοί εξ εκείνων κάηκαν στην κυριολεξία από βόμβες ναπάλμ που έριχναν τα τουρκικά βομβαρδιστικά. Είναι μια επέτειος που την έχει σκεπάσει η σκόνη της λήθης γιατί προφανώς, δεν θέλουμε να αναδεύουμε τον τενεκέ της πολιτικής μας αναξιοσύνης, μέσα στον οποίο αντί η Λευκωσία και η Αθήνα να φυλάνε το μέλι της σοφίας του λαού, φυλάγανε τα απόνερα της αντιπαλότητας του Μακάριου και του Γρίβα αλλά και των ηγετών αθηναϊκών κυβερνήσεων, έχοντας την εντύπωση ότι ο κόσμος ξεχνά.
Κι όμως πριν έξι χρόνια όταν πήγα στον Παχύαμμο όπου γινόταν έρευνα για τα οστά του Εικοσάρη, οι μαρτυρίες που πήρα από ανθρώπους που έζησαν τους βομβαρδισμούς, ήταν από τη μια συγκλονιστικές και από την άλλη τραγικές. Ακόμα περιγράφουν ότι μάζευαν σάρκες από τους δρόμους και τους τοίχους και τις έθαβαν πρόχειρα όπου έβρισκαν. Από την άλλη οι τραγικές αφηγήσεις είχαν να κάμουν με τη συμπεριφορά του Γρίβα τις ώρες των βομβαρδισμών καθώς και την επιθεώρηση του Μακαρίου, των υποσχέσεων που δόθηκαν και ποτέ δεν τηρήθηκαν, στους κατοίκους που έχασαν τα σπίτια και τις περιουσίες τους. «Πέρασε ο Σεπτέμβρης και ο Οκτώβρης και βοήθεια δεν ήρθε, λέει ο θείος Ηλίας. «Οι στέγες μας ήταν ξεχαρβαλωμένες κι έπρεπε να τις διορθώσουμε, διότι έμπαινε χειμώνας. Η βοήθεια είδαμε ότι ήρθε δυο-τρία χρόνια μετά όταν χωριανοί μας «προύχοντες» που ζούσαν στην πρωτεύουσα έχτισαν εξοχικά στα χωριά μας». Η διαφθορά έχει βαθιές ρίζες και δεν αναγνωρίζει ήρωες όμως η μνήμη όσο και να καταδιώκεται από τους «προύχοντες», επιβιώνει στο DNA του λαού!
Έτσι, ακολουθώντας αυτούς που πολέμησαν εκείνες τις τραγικές μέρες στην Τηλλυρία και άρα υπήρξαν και αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων, φτάσαμε στον γιατρό Αντώνη Ι. Σωτηριάδη, ο οποίος ήταν ο διευθυντής της Υγειονομικής Υπηρεσίας του 8ου Τακτικού Συγκροτήματος με έδρα την Πάφο. Ο γιατρός Σωτηριάδης στο σύγγραμμά του, «Με τη Διμοιρία Υγειονομικού στις μάχες της Τηλλυριάς (1989)», παραθέτει σειρά στοιχείων, μέσα από τις εξιστορήσεις των διαδραματισθέντων τις μέρες εκείνες.
Ο γιατρός σημειώνει ότι, «την πρώτη μέρα της μάχης στα υψώματα του Παχύαμμου, δηλαδή στις 7 Αυγούστου 1964, είχαμε 8 νεκρούς και 20 περίπου τραυματίες από τους όλμους». Η δεύτερη μέρα των μαχών στον Παχύαμμο ή το Σάββατο 8 Αυγούστου. Ο γιατρός Αντωνιάδης λέει συγκεκριμένα: «Γύρω στις 4:15 μ.μ. και ενώ οι δυνάμεις της ΕΦ ήταν έτοιμες να επιτεθούν και να καταλάβουν τα Κόκκινα, εμφανίστηκαν τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη. Ήταν σχηματισμοί F-100 και F-84, κάπου 64 αεροπλάνα. Βομβάρδιζαν από τον Ξερό, Πύργο, Παχύαμμο, Πωμό μέχρι την Πόλη Χρυσοχούς. Τα τουρκικά αεροπλάνα έκαναν κάπου 34 εξορμήσεις, από 4:15 μ.μ. μέχρι τις 6:30 μ.μ. Κτύπησαν ανθρώπους, ζώα και καθετί που βλέπουν να κινείται στο έδαφος. Γκρεμίζουν σπίτια, εκκλησίες, σχολεία. Τίποτα δεν αφήνουν όρθιο. Τίποτε δεν γλυτώνει από την καταστροφική τους μανία. Χαλασμός κόσμου παντού. Κόλαση του Δάντη».
Αντιλαμβάνεται κανείς τον τρόμο που βιώσαν, άνθρωποι απλοϊκοί, αγρότες και ψαράδες, να βλέπουν 64 αεροπλάνα να κάνουν βυθίσεις και να αφήνουν βόμβες που ξέρναγαν φωτιά, στις αυλές, τα σπίτια και τα χωριά τους και να ζουν τον εφιάλτη μέσα στον οποίο καίγονταν ζωντανοί, συγγενείς, συγχωριανοί και συμπατριώτες τους. «Σε κάποια ανάπαυλα του πυρός μετακινηθήκαμε με το φίλο Χριστάκη Σαββίδη από το Πυρόϊ προς το πρόχειρο νοσοκομείο του Παχύαμμου που ήταν σχετικά κοντά για να δούμε τι γίνεται και να ενημερωθούμε για τα τεκταινόμενα», αφηγείται ο Γιώργος Ηλιάδης από την Αλάμπρα.
Η εικόνα που είδαμε επηρέασε πολύ αρνητικά την ψυχολογία μας και κινήσαμε να φύγουμε. Απομακρυνθήκαμε περί τα 500 μέτρα όταν ακούσαμε τη μεγάλη έκρηξη που διέλυσε κυριολεκτικά το νοσοκομείο. Είχε κτυπηθεί από βόμβες ναπάλμ. Ο ουρανός σκοτείνιασε και άρχισε να βρέχει κομμάτια από πέτρες και άλλα οικοδομικά υλικά που πριν αποτελούσαν το νοσοκομείο. Μόλις σταμάτησε το κακό με την αεροπορία πήγαμε να δούμε τι είχε γίνει. Το μόνο που είδαμε ήταν ένας μεγάλος κρατήρας, στη μέση του οποίου βρισκόταν η ταράτσα του νοσοκομείου». Αυτό είδα κι εγώ 54 χρόνια μετά όταν πήγα εκεί και συνάντησα του αείμνηστο Ξενοφώντα Καλλή και την ομάδα του που πήγαν εκεί για έρευνα και εκταφή. Κάτω από την ταράτσα του μικρού νοσοκομείο κοιμόταν, από την Κυριακή 9 Αυγούστου 1964, ο Γιώργος Εικοσάρης!
Έτσι στις 2 Αυγούστου του 2020, κλήθηκα από την οικογένεια Εικοσάρη να πω τον επικήδειο στον ήρωα. Παραθέτω μερικές αράδες ως μνημόσυνο σε όλους τους ήρωες και αγνοούμενους αυτής της τραγικής πατρίδας, 60 χρόνια μετά:
«Αγαπητέ μου Γιώργο,
Στις 17/11/2019, έγραφα στη στήλη μου στην «Κ», για την περίπτωση του αδελφού σου Παναγιώτη, που επί μισό αιώνα προσπαθούσε να βρει άκρη στη δική σου τραγική ιστορία. Το κράτος που για 50 χρόνια ήταν σε χειμερία νάρκη ξύπνησε, καθώς τώρα κινητοποιήθηκαν άνθρωποι με ευαισθησίες του προγράμματος εκταφών της ΚΔ και σε διάστημα ενός έτους, έγινε έρευνα, ανασκαφή και ταυτοποίηση των οστών σου. Κράτος και ΚΔ και είναι και ο Ξενοφών Καλλής. Όμως κράτος και ΚΔ είναι π.χ. και η Νομική Υπηρεσία που βρίσκεται στο ΕΔΑΔ αντίδικος της οικογένειας του ήρωα της εισβολής Χριστοφή Βασιλείου Πασσιά, ο οποίος τάφηκε στο Κοιμητήριο Λακατάμειας εν γνώσει της ΚΔ. Η σύζυγος και τα τρία παιδιά του ΔΕΝ ενημερώθηκαν ποτέ από τους ίδιους καρεκλοκένταυρους και ως ήταν αυτονόητο τον θεωρούσαν έκτοτε αγνοούμενο.
Πες μου λοιπόν Γιώργο μου, ποιο από τα δύο είναι το δικό μας κράτος; Διότι τελικά το κράτος είμαστε εμείς, φτάνει να το θέλουμε, φτάνει να μην ανεχόμαστε να εξευτελίζεται η οικογένεια κάθε Εικοσάρη και κάθε Πασσιά που έδωσαν τη ζωή τους για την αξιοπρέπεια αυτού του τόπου.».
paraschosa@icloud.com
