Ένα από τα κύρια εμπόδια είναι η ρήτρα γεωπολιτικού κινδύνου η οποία, εάν εμποδίσει την ολοκλήρωση του έργου, δεν θα υπάρξει ανάκτηση των ποσών που καταβλήθηκαν από τους καταναλωτές και άλλων δαπανών. 

Tο έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Kρήτης – Κύπρου - Ισραήλ χαρακτηρίζεται ως έργο μείζονος οικονομικής, πολιτικής και στρατηγικής σημασίας, καθώς διασυνδέει το πιο απομονωμένο μέλος της Ε.Ε., την Κύπρο, με το ευρωπαϊκό ενεργειακό δίκτυο. Ένα από τα κύρια επιχειρήματα που προβάλλονται είναι ότι με την υλοποίησή του καταργείται η ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου.

Οι υπέρμαχοι του έργου υπερτονίζουν ότι, η υλοποίησή του ακυρώνει την πρωτοκαθεδρία της Τουρκίας στην περιοχή και τη δήλωση ότι «κανένα ενεργειακό έργο στην Ανατολική Μεσόγειο δεν θα υλοποιηθεί χωρίς τη συμμετοχή και την έγκρισή της».

Οι θιασώτες του έργου προβάλλουν επίσης το επιχείρημα ότι, η διασύνδεση αυτή μετατρέπει την Ελλάδα και την Κύπρο σε κρίσιμο κόμβο για τη μεταφορά πράσινης ενέργειας από και προς την Ασία με μελλοντική επέκταση στο Ισραήλ. 

Μάλιστα, ο  Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ), ο κύριος διαχειριστής του Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, διατείνεται ότι «οι Κύπριοι και Ελλαδίτες καταναλωτές θα έχουν οφέλη, ήτοι ενεργειακή ασφάλεια».

Ασύμφορο

Ωστόσο, εδώ και μήνες τίθενται μια σειρά από καίριας σημασίας και βαρύτητας ερωτήματα ότι, παρά τα θετικά πλεονεκτήματα που φαίνεται να προσφέρει η υλοποίηση του έργου, και παρόλο που έχει την οικονομική στήριξη της Ε.Ε., το έργο είναι ασύμφορο από οικονομικής και γεωπολιτικής σκοπιάς για τον λαό της Κύπρου.

Ο Υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός έχει μιλήσει πολλάκις για γκρίζες ζώνες και επιζητά τεκμηριωμένα στοιχεία για να ληφθεί οριστική απόφαση για τη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας στην εταιρεία Great Sea Interconnector.

Γι’ αυτό και οι μελέτες σκοπιμότητας που εξετάζονται ενδελεχώς τόσο από κύπριους όσο και ξένους εμπειρογνώμονες αναμένεται να δώσουν, τουλάχιστον κάποιες απαντήσεις, προτού η Κυπριακή Δημοκρατία συναινέσει στη συμμετοχή στο έργο.

Η οικονομική εκτίμηση

Η Cost - Benefit Analysis (Ανάλυση Κόστους - Οφέλους), ένα εργαλείο/μία τεχνική οικονομικής εκτίμησης χρησιμοποιείται για να συγκριθούν τα αναμενόμενα οφέλη από προτεινόμενες επενδύσεις/έργα, με τα σχετικά μεγέθη κόστους. Πραγματοποιείται για να στηρίξει την Κυβέρνηση στον προσδιορισμό της εναλλακτικής λύσης με το μέγιστο καθαρό όφελος (οφέλη μείον κόστος). Όσο περισσότερο τα οφέλη υπερβαίνουν το κόστος, τόσο περισσότερο θα ωφεληθούν οι τελικοί χρήστες από την υλοποίηση του έργου ή από την απόφαση πολιτικής που θα ληφθεί.

Επίσης, σημαντική είναι και η μετοχική σύνθεση της εταιρείας. Το Υπουργικό Συμβούλιο επιθυμεί να γνωρίζει ποιοι θα συμμετάσχουν σε αυτό το έργο, πόσα θα είναι τα ποσοστά συμμετοχής τους και πόσο αξιόπιστοι είναι οι εταίροι που θα συμμετάσχουν. Βασικά ζητούν το προφανές.

Ένα ακανθώδες ζήτημα που υπερτονίζεται, ακόμη και με τη δήλωση της Ε.Ε. ότι θα το διασφαλίσει είναι το γεωστρατηγικό ρίσκο. Η Κυβέρνηση, που μέχρι αυτή τη στιγμή, τουλάχιστον επίσημα, παρουσιάζεται να θέλει να υπερπηδήσει τα δύσκολα ζητήματα αναφορικά με το θέμα, θεωρεί πρέπον να διερευνηθούν τόσο η ασφάλιση πολιτικού κινδύνου όσο και οι προστασίες που διατίθενται βάσει επενδυτικών συνθηκών. Στην πράξη επιζητά να διασφαλιστεί ότι ο κάτοχος του καλωδίου προστατεύεται από τους πολιτικούς κινδύνους που ενέχονται όταν δραστηριοποιείται σε ξένη δικαιοδοσία. 

Για παράδειγμα, οι συγκεκριμένοι κίνδυνοι, με κύριο τις απειλές της Τουρκίας, απαιτούν προσεκτική διαπραγμάτευση της συμβατικής κατανομής κινδύνου, και τις κατάλληλες ασφάλειες. Θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ο συμβατικός επιμερισμός ή η μεταφορά του κινδύνου στο μέρος που βρίσκεται στην καλύτερη θέση για τη διαχείριση του κινδύνου, όσον αφορά περιβαλλοντικά συμβάντα και γεγονότα τρίτων που ενδέχεται να επηρεάσουν το καλώδιο. 

Ο κύριος γεωπολιτικός κίνδυνος

Το σημαντικότερο ωστόσο εμπόδιο είναι η ρήτρα γεωπολιτικού κινδύνου η οποία, εάν εμποδίσει την ολοκλήρωση του έργου, δεν θα ανακτηθούν τα ποσά που θα καταβάλουν οι καταναλωτές και άλλες δαπάνες. Μιλώντας για γεωπολιτικό κίνδυνο, αυτό αναφέρεται κυρίως στη δεδηλωμένη αντίθεση της Τουρκίας σε έργα που θεωρεί ότι «χτίζονται» σε θαλάσσιες ζώνες που ανήκουν στη Γαλάζια Πατρίδα χωρίς την άδειά της.

Το περιστατικό στην Κάσο πριν από ένα μήνα απέδειξε και στην πράξη ότι η Τουρκία δεν έχει κανένα ενδοιασμό να μπλοκάρει τις έρευνες καλωδίωσης στις περιοχές που εκτείνονται ανατολικά των χωρικών υδάτων των ελληνικών νησιών (Κάσος και Κάρπαθος) και εντός της οριοθετημένης ελληνικής ΑΟΖ (σύμφωνα με την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία). και εντός της δυνητικής ελληνικής ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, εάν δεν επιβεβαιωθεί η διεκδίκησή της στην περιοχή, έστω και έμμεσα, σε βάρος της ελληνικής και της κυπριακής υφαλοκρηπίδας.

Καταληκτικά, να μην υποβαθμίζουμε τη θέση του ΑΔΜΗΕ ότι «στην περίπτωση που το έργο διακοπεί λόγω σοβαρού κινδύνου ή άλλης εμπλοκής, για την οποία αποδεδειγμένα δεν ευθύνεται ο διαχειριστής, να έχει την ευχέρεια να ανακτήσει όλες τις δαπάνες που θα έχουν μέχρι τότε γίνει.»

Η κυπριακή κυβέρνηση, μετά το μεγάλο φιάσκο σε σχέση με τον τερματικό σταθμό του Βασιλικού, οφείλει να είναι διπλά και τριπλά  επιφυλακτική σε αποφάσεις που έχουν πολύ υψηλό κόστος και πολύ υψηλή επιβάρυνση της τιμής του ρεύματος για τους καταναλωτές.

Ας μην λησμονούμε ότι, σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ η κατανομή για τους καταναλωτές του κόστους του έργου από την έναρξη της κατασκευής, ήτοι 1η Ιανουαρίου 2025, θα είναι 63%-37% αντί για την ολοκλήρωση του έργου, που υπολογίζεται για το 2030. 

Οι όποιες βεβιασμένες αποφάσεις από ελληνικής πλευράς, ακόμη κι αν παρουσιάζονται ως τεκμηριωμένες δεν πρέπει να παρασύρουν την κυπριακή Κυβέρνηση σε ένα φαύλο κύκλο, μέσα από τον οποίον δεν θα μπορεί να βγει ποτέ και κυρίως θα φορτώσει τον  κύπριο καταναλωτή - φορολογούμενο. 

*Τα όσα γράφονται στα ενυπόγραφα Άρθρα - Άποψης εκφράζουν μόνο τον Συγγραφέα τους και δεν αποτελούν θέσεις της OffsiteNews