Μετά από σχεδόν 20 χρόνια που η Άγκυρα άρχισε τις ενταξιακές της διαπραγματεύσεις με την ΕΕ όχι μόνο εμφανίζεται έτοιμη να εφαρμόσει τις εκκρεμούσες Ευρωπαϊκές της υποχρεώσεις αλλά ζητά και αποσύνδεση του Κυπριακού από τα Ευρωτουρκικά. Και υπάρχει κανείς που πιστεύει ότι με αυτούς τους τύπους μπορούμε να καταλήξουμε σε βιώσιμη λύση;
Οι σχέσεις Τουρκίας – ΕΕ χρονολογούνται από την δεκαετία του 1980 όπου η Άγκυρα υπέβαλε αίτηση ένταξης στην τότε ΕΟΚ (Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα) και συγκεκριμένα το 1987. Με την πάροδο μιας δεκαετίας, το 1997, κρίθηκε ως ‘ικανή’ προς έναρξη ενταξιακής πορείας και το 1999 έλαβε το ‘καθεστώς υποψήφιας χώρας προς ένταξη στην ΕΕ’.
Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις άρχισαν τον Οκτώβριο του 2005, ωστόσο λόγω της άρνησης της Τουρκίας να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της με το ‘Πρόσθετο Πρωτόκολλο της Άγκυρας’ (που αφορούσε τις υποχρεώσεις της έναντι της Κύπρου), και μετά την δήλωση από πλευράς της Άγκυρας ότι δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία κάτι που προκάλεσε την Αντιδήλωση της ΕΕ (21 Σεπτεμβρίου 2005), τελικά το 2006 η ΕΕ αποφάσισε το πλήρες πάγωμα οκτώ ενταξιακών κεφαλαίων και ‘κανένα από τα υπόλοιπα δεν κλείνει’, έως ότου η Άγκυρα συμμορφωθεί με το Πρωτόκολλο. (Κεφάλαια: Πρόκειται για την εναρμόνιση με το Κοινοτικό Κεκτημένο ή αλλιώς Acquis communautaire, το οποίο αποτελείται από 35 Κεφάλαια, με τα οποία κάθε υποψήφια χώρα ένταξης στην ΕΕ θα πρέπει να εναρμονιστεί πριν την είσοδο της στην Ένωση).
Στην πορεία οι σχέσεις Τουρκίας – ΕΕ δεν ήταν ποτέ στα καλύτερά τους με αποτέλεσμα να αρχίσουν διάφοροι ηγέτες στην ΕΕ να κάνουν λόγο για ‘Ειδική Σχέση ΕΕ – Τουρκίας’ αντί για ‘Πλήρη Ένταξη’. Η δε συνεχιζόμενη οπισθοδρόμηση της Τουρκίας σε θέματα δημοκρατίας, κράτους δικαίου και θεμελιωδών δικαιωμάτων, οδήγησαν τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις ΕΕ-Τουρκίας να ανασταλούν τον Ιούνιο του 2018. Αυτή ήταν και η επίσημη αιτιολόγηση της αναστολής αλλά η πραγματικότητα είναι πως αρκετοί Ηγέτες κρατών-μελών της ΕΕ είχαν αφόρητη πίεση από την Κοινή Γνώμη εντός των κρατών τους με αποτέλεσμα τελικά να ανασταλούν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις.
Στα τελευταία Συμπεράσματα του Συμβουλίου της ΕΕ (12/12/2023), το οποίο ασχολήθηκε με την Διεύρυνση της Ένωσης, καταγράφεται η πορεία των σχέσεων της ΕΕ με την Τουρκία ενώ επαναλαμβάνει και καλεί την Άγκυρα να προχωρήσει στην εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του 2005, δηλαδή τις υποχρεώσεις της απέναντι στην Κύπρο. Αναφέρει χαρακτηριστικά: «Το Συμβούλιο, όπως δηλώνεται σε όλα τα συναφή συμπεράσματά του, καθώς και στη δήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου 2005, καλεί την Τουρκία να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της βάσει του διαπραγματευτικού πλαισίου, περιλαμβανομένης της πλήρους και χωρίς διακρίσεις εφαρμογής του πρόσθετου πρωτοκόλλου της συμφωνίας σύνδεσης έναντι όλων των κρατών μελών.»
Τις προάλλες, στις 29 Αυγούστου 2024 συγκεκριμένα, μετά από πέντε χρόνια βρέθηκε προσκεκλημένος στο Άτυπο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, ο Τούρκος ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν. Η Κύπρος συναίνεσε στην παρουσία του Τούρκου ΥΠΕΞ και εκεί συζητήθηκε και το Κυπριακό. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό. Ο Τούρκος ΥΠΕΞ μπροστά από όλους τους ΥΠΕΞ της ΕΕ δεν δίστασε να θέσει τις θέσεις της χώρας του, ότι τα Ευρωτουρκικά θα πρέπει να αποσυνδεθούν από το Κυπριακό. Ή καλύτερα αντίστροφα: Το κυπριακό να αποσυνδεθεί από τα Ευρωτουρκικά.
Ο Τούρκος ΥΠΕΞ δήλωσε συγκεκριμένα: «Πιστεύουμε ότι η αναζωογόνηση των σχέσεων Τουρκίας-ΕΕ είναι προς το συμφέρον όλων. Ωστόσο, τονίσαμε ότι η σύνδεση του κυπριακού προβλήματος με τις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ δεν είναι υγιής μέθοδος και δεν θα αποφέρει αποτελέσματα».
Ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ, μετά την συνάντηση δήλωσε πως κατά τη διάρκεια του γεύματος εργασίας συζητήθηκαν ‘η γεωπολιτική κατάσταση στη γειτονιά της ΕΕ, αλλά και ακανθώδη ζητήματα που δυσκολεύουν τις ευρωτουρκικές σχέσεις, όπως είναι το Κυπριακό και η κατάσταση στη Μέση Ανατολή’. Ο κ. Μπορέλ είπε ότι συζητήθηκε ιδιαιτέρως το Κυπριακό ζήτημα, στο οποίο αναφέρθηκαν πολλά κράτη-μέλη στο γεύμα εργασίας με τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών. «Εκφράσαμε την αλληλεγγύη της ΕΕ με σεβασμό στις θέσεις της Κύπρου και τη βούλησή μας να αναζητήσουμε λύση μέσω πολιτικού διαλόγου», είπε ο κ. Μπορέλ, εκφράζοντας την ελπίδα ότι αυτή η πρόσκληση προς τον Υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας «θα είναι το πρώτο βήμα για την επανάληψη της διαδικασίας διαλόγου προκειμένου να αναζητηθεί λύση στο κυπριακό πρόβλημα». Όπως είπε, οι εργασίες της συνόδου άργησαν να ολοκληρωθούν, λόγω αυτής της συζήτησης.
Ο προβληματισμός και το ερώτημα που προκύπτει είναι το εξής:
Αν η Τουρκία μετά από 20 χρόνια αρνείται να ευθυγραμμιστεί και να υλοποιήσει τις υποχρεώσεις της έναντι της ίδιας της ΕΕ (ασχέτως ότι αυτές αφορούν την Κυπριακή Δημοκρατία), και
αν ενώ για πέντε χρόνια οι σχέσεις της με την ΕΕ είναι σχεδόν πλήρως ‘παγωμένες’,
και μετά από όλα αυτά ο Τούρκος ΥΠΕΞ ευρισκόμενος ως προσκεκλημένος των 27 ΥΠΕΞ της ΕΕ, μας λέει κατάμουτρα ‘ξεχάστε την διασύνδεση του Κυπριακού με τα Ευρωτουρκικά’,
τότε τι ελπίδες υπάρχουν για επανέναρξη του διαλόγου στο Κυπριακό;
Αλλά και οι συνομιλίες να επαναρχίσουν, τι ελπίδες υπάρχουν για κατάληξη σε λύση μη τουρκικών προδιαγραφών αλλά σε λύση που ενώνει, χωρίς εγγυήσεις και στρατό και ευθυγραμμισμένη πλήρως με τις ευρωπαϊκές ελευθερίες;
Κοροΐδευόμαστε, έτσι;
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΣΑΓΓΑΡΗΣ / Twitter: @tsangarisp
